قیمت ارزهای دیجیتال بر چه اساسی تعیین می‌شود؟

اگر در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت دارید حتما تا به حال با نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال مواجه شده‌اید. نوسانات این بازار معمولا از بازار های مالی دیگر بیشتر است و حد و مرز مشخصی برای آن وجود ندارد. سوال اصلی اینجاست که دلیل این کاهش و افزایش شدید قیمت ارزها چیست و چطور می‌توان ارزش اصلی و ذاتی یک ارز را تشخیص داد؟ برای یافتن جواب این سوالات در ادامه با ما همراه باشید.

شاخص نوسان قیمت ارز دیجیتال

این شاخص یکی از مولفه‌هایی است که می‌توان توسط آن فرصت‌های معاملاتی را تشخیص داد. CIV یا همان شاخص نوسان قیمت رمز ارزها معیاری است که سرعت و درجه تغییرات قیمتی را اندازه‌گیری می‌کند. از آنجایی که ریسک سرمایه گذاری در این بازار بسیار بالا است و قانون گذاری دقیقی در مورد آن وجود ندارد باید میزان ریسک احتمالی را از طریق شاخص نوسان ارزیابی کرد. البته نوسانات شدید این بازار به نفع معامله گران حرفه‌ای است و باعث می ‌شود در بازه‌های کوتاه مدتی به سود زیادی برسند.

ترس و طمع اجزای جداناپذیر این بازار هستند که با افزایش قیمت‌ها حس طمع و با کاهش قیمت‌ها ترس بر بازار حاکم می‌شود. CIV یک ابزار مهم و کاربردی برای تشخیص ترس و طمع در بازار در یک بازه‌ی 30 روزه است که معامله گران و سرمایه گذاران می‌ توانند با بررسی آن صعود یا نزول قیمت ‌ها را ارزیابی کنند. با پیشرفت بازار ارزهای دیجیتال سرمایه گذاران بیشتری به سمت این بازار جذب می‌شوند و می‌خواهند که شاخص نوسانات را اندازه گیری کنند. از این رو برای برخی از ارزهای اصلی یک شاخص نوسان مجزا وجود دارد.

برای مثال شاخص بیت کوین (BVOL) است و تمام نوسانات این ارز را اندازه گیری می‌کند. البته شاخص‌های مشابهی برای ارزهای دیگر مثل اتریوم و لایت کوین نیز به وجود آمده است. اما لازم است که این شاخص توسعه پیدا کرده و برای تمامی ارزها قابل استفاده باشد. پیشرفت هر چه بیشتر شاخص نوسان قیمت ارزهای دیجیتال باعث می‌شود که این بازار بیشتر مورد مقبولیت واقع شده و افراد بیشتری را به سمت خودش جذب کند. از این رو پلتفرمی به نام coti که مخفف شده‌ی (currency of the internet) به معنی ارز اینترنت است تلاش می‌کند تا یک شاخص ترس غیر متمرکز برای بازار ارزها ایجاد کند.

عوامل موثر در قیمت ارزهای دیجیتال

بازار ارزهای دیجیتال برخلاف ارزهای فیات (پول رایج کشورها) از قوانین خاصی پیروی نمی‌کنند و قانون گذاری سفت و سختی برای آن ‌ها وجود ندارد. از این رو نوسانات قیمتی آن نیز شدیدتر از بازارهای دیگر است. اما برخی از عوامل در تعیین قیمت ارزهای دیجیتال تاثیرگذار هستند.
·      عرضه و تقاضا
این قانون در تمامی بازارها موثر است ، اما به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال عرضه و تقاضای پول‌های فیات به تغییرات سیاسی، اقتصادی و قوانین مالی کشورها وابسته است. اما در ارزهای دیجیتال چنین نیست و هر ارز قوانین خاص خود را دارد. بهترین مورد مقایسه ‌ای برای ارزها طلا است که به مقدار محدودی وجود دارد. تعداد برخی از ارزها نیز محدود است و زمانی که کل تعداد آن استخراج شود دیگر کوین جدیدی وجود ندارد که وارد چرخه شود. تقاضا که به عواملی همچون انقلاب، تغییر قوانین کشوری، شیوع بیماری ‌ها و ... بستگی دارد زمانی شکل می‌گیرد که تعداد سرمایه گذاران زیاد باشد. یعنی افراد بیشتری برای خرید یک ارز اقدام کنند. در این حالت چون مقدار ارز محدود است با افزایش تقاضا قیمت آن نیز بیشتر می‌شود. و بر عکس این شرایط زمانی که تعداد عرضه بیشتر شود و به همان میزان خریداری وجود نداشته باشد قیمت ارز کاهش می‌یابد.
·      رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی
رسانه‌ها در هر موردی جزو تاثیرگذارترین منابع هستند ؛ اما این تاثیر می‌تواند مثبت یا منفی باشد. بازار ارزهای دیجیتال نیز از این قاعده مستثنا نیست و اخبار منتشر شده در رسانه‌ها و شبکه ‌های اجتماعی بر اساس منفی یا مثبت بودن باعث کاهش یا افزایش قیمت ارزهای دیجیتال می ‌شود. از آثار مثبت این شبکه‌ها می‌توان به حضور مدرس‌ها و افراد با تجربه که به تدریس و ارائه‌ی مطالب مفید می‌پردازند ، اشاره کرد. اما دنبال کردن این افراد باید به طور آگاهانه انجام شود. چون در غیر این صورت صرفا در دام تبلیغات می ‌افتید و ممکن است ضرر زیادی را متحمل شوید. همچنین برخی از افراد مشهور همچون ایلان ماسک با خبرهایی که منتشر می‌کنند به راحتی و کوتاه‌ترین زمان باعث افزایش یا کاهش قیمت می‌شوند. از این رو باید مراقب این شمشیر دو لبه باشید.
·      اتفاقات سیاسی
ارزهای دیجیتال نیز مانند ارزهای فیات از رویدادهای سیاسی تاثیر پذیر هستند ؛ اما نحوه‌ی اثرگذاری اتفاقات سیاسی روی ارزهای دیجیتال مانند ارزهای سنتی نیست و ممکن است بر عکس باشد. در حالت کلی اعتماد مردم به سمت کریپتوکارنسی‌ها باعث افزایش قیمت آن می‌شود. از جمله عوامل سیاسی اثرگذار روی ارزها می‌توان رکود اقتصادی، انتخاب رئیس جمهور جدید برای آمریکا، جنگ اقتصادی بین آمریکا و چین و دشمنی یا دوستی بین دو کشور مهم را نام برد.
·      قانون گذاری دولت‌ها
از آنجایی که ارزهای دیجیتال به صورت غیر متمرکز و مستقل هستند در حال حاضر دولت‌ ها نمی‌توانند قوانین معینی برای آن‌ها در نظر بگیرند و قوانین وضع شده هم تغییر می‌کنند. یکی از این قوانین مربوط به حوزه‌ی مالیاتی است. اما به طور کلی تصمیمات سختگیرانه و ایجاد محدودیت‌های جدید بر کاهش و افت قیمت ارزهای دیجیتال اثر می‌گذارند.
·      امکان دسترسی
برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال باید از طریق صرافی‌های رمز ارز اقدام کرد. این صرافی‌ها به معامله گران این امکان را می‌دهند که به راحتی روی ارزهای فیات و جفت ارز ها معامله کنند. کاربران این حوزه به سمت صرافی‌هایی که تعداد بیشتری از ارزهای محبوب را پشتیبانی می‌کنند؛ بیشتر جذب می‌شوند. در نتیجه امکان دسترسی به آن ارزها هم بیشتر و راحت‌ تر می‌شود . بالا رفتن تعداد سرمایه گذاران روی قیمت ارزها تاثیر مثبتی دارد و باعث افزایش قیمت می‌شود.
·      کاربرد
رمز ارزهای دارای کاربرد ارزش بیشتری دارند و امکان توسعه‌ی آن‌ها راحت‌تر فراهم می‌شود. داشتن کاربرد به این معنا است که مثلا امکان خرید محصولات و خدمات با آن ارز وجود داشته باشد و یا در زمینه‌ی کسب درآمد بتوان از آن استفاده کرد. هر چه ارزی در زمینه‌های مختلف کاربرد داشته باشد قیمت بیشتری هم خواهد داشت.
·      انعطاف پذیری
تقسیم شدن یک ارز به بخش‌های کوچکتر باعث می‌شود که تبدیل به وسیله‌ی مبادله شود. در این صورت کاربرد آن نیز افزایش یافته و به دنبال آن با افزایش ارزش مواجه می‌شود. برای مثال بیت کوین ارزی است که به بخش ‌های کوچکتر به نام ساتوشی تقسیم می ‌شود و می‌توان از طریق آن کالا و خدمات خریداری کرد. ارز هایی که از قابلیت تقسیم پذیری برخوردار هستند ارزش بیشتری دارند.
·      کمیاب بودن
ارزی که به مقدار زیادی عرضه شود ارزش چندانی نخواهد داشت . پس برای آنکه بتوان ارزش آن را حفظ کرد باید میزان عرضه را تحت کنترل داشت. چون با افزایش بیش از حد عرضه قیمت به شدت کاهش می‌یابد. البته کم بودن بیش از حد عرضه نیز اثرات خوبی ندارد و اقتصاد را با مشکل روبه‌رو می‌کند. اما در حالت کلی کمیاب و محدود بودن یک ارز باعث افزایش قیمت آن می‌شود.
·      تشخیص ارزش واقعی
مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم در افزایش و کاهش قیمت ارزهای دیجیتال تاثیرگذار هستند. اما عوامل دیگری در تعیین ارزش واقعی ارزها نقش مهم‌تری دارند. یکی از این موارد تحلیل بنیادی یا فاندامنتال است که متغیرهای اقتصادی و همه‌ ی موارد مالی مرتبط به یک دارایی را مورد ارزیابی قرار داده و ارزش احتمالی آن را تعیین می ‌کند. در بازار بورس سهام توسط شرکت‌های خاصی ارائه می‌شوند که معمولا این شرکت‌ ها روی پروژه‌هایی سرمایه گذاری می‌کنند. با بررسی وضعیت مالی شرکت و پیشرفت پروژه و دارایی‌ها می‌توان با خیال راحت روی سهام آن شرکت سرمایه گذاری کرد. اما بازار ارزهای دیجیتال اینگونه نیست.

چون ارز ها متعلق به شرکت‌های خاصی نیستند و در بازه‌های زمانی متفاوت گزارشی برای شرکت ارائه نمی‌شود. با این حال پروژه‌ های بسیاری توسط این ارزها در حال انجام هستند و هر ارز معمولا یک وایت پیپر (کاغذ سفید) دارد که وضعیت پیشرفت یا پسرفت آن ارز و پروژه‌های متعلق به آن را ارائه می‌دهد و اخبار مهم را مورد بررسی قرار می‌ دهد. با استفاده از تحلیل فاندامنتال می‌توان به پتانسیل‌ ها و ارزش ذاتی یک ارز پی برد. برای مثال فردی که با خبر پذیرش یک ارز در یک شرکت مهم آن را می‌خرد از تحلیل فاندامنتال استفاده کرده است. اما مسئله‌ی مهم اینجاست که در تحلیل فاندامنتال باید چه چیزهایی را مورد بررسی قرار دهیم؟  

موارد مهم در تحلیل فاندامنتال

سرمایه گذاری در بازارهای مالی سه حالت دارد: بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت. معمولا سرمایه گذاری ‌های کوتاه مدتی را می‌توان بدون تحلیل بنیادی و صرفا با استفاده از تحلیل تکنیکال انجام داد و به سود رسید. اما در بازه‌های زمانی میان مدت و بلند مدتی حتما باید به طور دقیق جنبه‌ی بنیادی یک ارز بررسی شود. عوامل زیادی در تعیین قیمت با تحلیل فاندامنتال اثرگذار هستند. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین عوامل موثر را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
-       مارکت کپ (market cap)
مارکت کپ یا ارزش کل بازار در واقع مقدار سرمایه‌ی درحال گردشی است که بر حسب دلار برای هر ارز دیجیتال محاسبه می‌شود. برای بدست آوردن ارزش بازار یک ارز باید قیمت یک واحد از آن را در تعداد کل ارز ضرب کنیم. مارکت کپ تمامی ارزها در سایت coinmarketcap.com قابل مشاهده است و با مراجعه به این سایت می‌توان ارزهای مختلف را از نظر ارزش بررسی کرد. قیمت ارز دیجیتال با ارزش آن متفاوت است. مارکت کپ یکی از عواملی است که با شدت ریسک سرمایه گذاری رابطه‌ ی مستقیم دارد. وقتی مقدار کل سرمایه‌ی یک ارز بالا باشد یعنی حجم سرمایه در آن پروژه زیاد است. در نتیجه ریسک سرمایه گذاری کاهش می‌یابد.

ارزهایی که دارای مارکت کپ پایین هستند بیشتر در معرض دستکاری و تغییرات قیمت قرار می‌گیرند و این یک نکته‌ی منفی است. اما صرفا بر این اساس نمی‌توان تصمیم گرفت . چون ممکن است با وجود مارکت کپ پایین بقیه‌ی پارامتر ها نتیجه‌ی خوبی برای رشد آن ارز ارائه بدهند. در حالت کلی پایین بودن مارکت کپ میزان ریسک را بالا می‌برد ؛ اما در عوض موقع صعود هم به سودآوری بیشتری می‌رسد.
-       حجم معاملات
این پارامتر نشان می‌دهد که یک ارز در طول 24 ساعت گذشته چه مقدار معامله شده است. البته برای نتیجه‌گیری بهتر باید حجم معاملات آن ارز در یک ماه اخیر را در قسمت تاریخچه (historical data) بررسی کرد . عوامل زیادی از جمله خبر مهم یا یک شایعه می‌تواند حجم معاملات را به طور ناگهانی افزایش دهد. اما با بررسی حجم معاملات روزانه در یک ماه، میانگین مناسب و منطقی از حجم معاملات بدست می‌آید.

توجه داشته باشید خرید ارزهایی که حجم معاملات کمی دارند ممکن است هنگام فروش شما را با مشکل مواجه کنند . چون افراد کمی به خرید و فروش این ارزها می‌پردازند قدرت نقد شوندگی آن‌ها کمتر است. اما در مقابل، بالا بودن حجم معاملات یعنی افراد زیادی به خرید و فروش این ارز مشغول هستند. البته اگر افزایش حجم معاملات با افزایش قیمت همراه باشد احتمال صعودی بودن آن ارز زیاد است اما اگر همزمان با افزایش قیمت حجم معاملات تغییر نکند روند افزایشی موقتی است.
-       به صرفه بودن استخراج
این پارامتر در ارزهایی که قابلیت استخراج دارند قابل بررسی است. برای استخراج ارزها به تجهیزاتی همچون ماینرها نیاز است که باید مقداری هزینه برای تهیه‌ی آن‌ها صرف شود. در صورتی که هزینه‌ی استخراج با قیمت آن ارز هماهنگی نداشته باشد و به صرفه نباشد عمل استخراج توسط ماینرها کاهش یافته و به دنبال آن قیمت ارز دیجیتال نیز کاهش می‌یابد.
-       پارامتر NVT
این پارامتر عبارت است از تقسیم مارکت کپ بر حجم تراکنش‌های 24 ساعته‌ی یک ارز. با محاسبه‌ی NVT نسبت ارزش کل شبکه به فعالیت‌ های سرمایه گذاران مشخص می‌شود. وقتی مقدار NVT بالا باشد یعنی مارکت کپ بالا بوده و حجم تراکنش‌ها پایین است که این حالت نشانه‌ی حبابی بودن قیمت است و از روند نزولی آن ارز خبر می‌دهد.

در حالی که پایین بودن NVT یعنی اختلاف کمی بین مارکت کپ و حجم تراکنش‌های روزانه وجود دارد و این یعنی فعالیت سرمایه گذاران بیشتر شده و به عنوان یک سیگنال صعودی می ‌توان از آن استفاده کرد. بر اساس داده‌های تجربی آستانه‌ای را برای این پارامتر در نظر گرفته ‌اند . NVT کمتر از 15 زمانی به دست می‌آید که روند در طولانی مدت صعودی باشد و برعکس وقتی NVT بالای 15 باشد یعنی روند آن ارز در طولانی مدت نزولی است.
-       تاریخچه پروژه و بررسی کلی آن
دنیای ارزهای دیجیتال پر از پروژه‌های متنوعی است که از تکنولوژی بلاکچین به نفع فعالیت‌های خود استفاده کرده و سرویس یا پلتفرمی ارائه داده‌اند. درحالیکه بعضی از پروژه‌ها نیز سال‌ها بدون هیچ پیشرفتی باقی مانده‌اند. در بررسی پروژه‌ ها باید سابقه و میزان فعالیت و پیشرفت آن درنظر گرفته شود که سابقه‌ی طولانی و ارائه‌ی یک پلتفرم نقطه‌ی قوتی برای آن پروژه است. البته نوع سرویس ارائه شده نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد تا نحوه‌ی کارکرد آن مشخص شود. برای مثال آیا این پلتفرم صرفا در حد پیشنهاد است یا اجرایی شده؟ در صورت اجرایی شدن در کدام مرحله قرار دارد؟ آیا در جذب کاربران فعال موفق عمل کرده یا خیر؟
-       پارامتر ROI
این پارامتر سود بدست آمده از یک ارز دیجیتال از زمان راه اندازی آن تا قیمت کنونی را مورد بررسی قرار می‌دهد و به عبارت دیگر همان نرخ بازگشت سرمایه است . این پارامتر میزان رشد یک ارز را نشان می‌دهد و بر اساس داده‌های سایت کوین مارکت کپ به دست می‌آید. هر چه یک ارز بتواند در زمان کمتری مقدار معقولی سود دهی داشته باشد بهتر است.

نتیجه‌گیری
قیمت ارزهای دیجیتال به عوامل مختلفی بستگی دارد و برای تشخیص ارزش واقعی آن باید از تحلیل فاندامنتال و عواملی همچون مارکت کپ، حجم معاملات، پارامتر NVT و ... کمک گرفت . در کل این بازار نوسانات قیمتی شدیدی را تجربه می ‌کند و سرمایه گذاری بدون آگاهی می‌تواند منجر به از دست دادن کل سرمایه شود.