روش‌های مختلفی برای کسب درآمد از ارزهای دیجیتال وجود دارد. گرچه بسیاری از معاملات و سرمایه گذاری بر روی کوین‌های ناشناخته برای کسب درآمد استفاده می‌کنند و برخی هم به استخراج ارز دیجیتال روی می‌آورند، اما با تکنولوژی استخر نقدینگی می‌توان از سپرده‌گذاری رمزارز نیز سود دریافت کرد.
ارزهای دیجیتال پتانسیل‌های زیادی دارند که هر روز اخبار بیشتری را در مورد توسعه و فناوری‌های جدید مربوط به آن‌ها می‌شنویم. شاید تا چند سال پیش استخراج ارز دیجیتال یک فرایند ناشناخته و سخت بود اما امروزه ماینرهای زیادی در سراسر کشور وجود دارد که اقدام به تولید بلاک‌های جدید می‌کنند. خرید و فروش ارزهای دیجیتال نیز رونق بسیاری دارد و افراد زیادی توانسته‌اند از این طریق درآمدهای شگفت‌انگیزی کسب کنند. هر دو روش چالش‌ها و معایبی دارد. خرید و فروش همیشه همراه با ریسک خواهد بود و استخراج ارز دیجیتال نیز نیاز به سرمایه اولیه، تامین انرژی برق و در برخی مناطق کسب مجوز دارد.
امروزه راهی آسان‌تر برای سرمایه گذاری و کسب سود به صورت همزمان به وجود آمده است. شما میتوانید ارز خود را در یک کیف پول ذخیره کنید و در ازای آن سود دریافت کنید. ارز شما در استخر نقدینگی ذخیره خواهد شد و برای انجام معاملات غیر متمرکز استفاده خواهد شد. گرچه سود حاصل از این روش از خرید و فروش و استخراج ارز دیجیتال کمتر خواهد بود اما می‌تواند راهکار خوبی برای کسانی باشد که قصد پذیرش ریسک ترید یا دردسرهای ماینینگ را ندارند. در ادامه به تکنولوژی استخر دیجیتال را به طور کامل تشریح می‌کنیم و مزایا و چالش‌های آن را بررسی خواهیم کرد.
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی (liquidity pool)یک فرایند جدید برای انجام معاملات صرافی‌های غیر متمرکز است. به طور کل دو نوع صرافی غیرمتمرکز وجود دارد. نوع اول صرافی‌هایی هستند که معاملات را همتا به همتا انجام می‌دهند. در این سفارشی‌ها مفهومی به نام دفتر سفارش وجود دارد که صف خریداران و فروشندگان را ثبت می‌کند. سپس در ازای درخواست یک کاربر برای خرید حجم مشخصی از کوین، دارایی را از فروشنده کسر می‌کند. در این معاملات صرافی صرفا یک واسطه است و بنا بر قوانین داخلی کارمزدی را می‌تواند کسر کند.
اگر نقدینگی مقدار زیادی باشد معمولا صرافی‌های همتا به همتا مشکلی در تامین خریدار و فروشنده نخواهند داشت. اما در بازه‌های زمانی مختلف و در مورد کوین‌های کم نام و نشان گاهی میزان نقدینگی به حد مطلوب نیست و صف‌های خرید و فروش طولانی خواهند شد. در این حالت نیاز به یک منبع سرشار از کوین برای انجام معامله حس خواهد شد.
پس از آن که حجم سفارشها در صرافی‌هایی که معاملات همتا به همتا را انجام می‌دادند بسیار زیاد شد، نیاز به یک سیستم سریعتر به شدت احساس شد. بنابراین صرافی‌های غیرمتمرکز با راهکاری جدیدی پا به عرصه پردازش معاملات گذاشتند. نحوه کار این صرافی‌ها به این صورت است که کاربران پس از اعلام سفارش، کوین مورد نظر را از یک منبع که استخر نقدینگی نامیده می‌شود دریافت می‌کنند و دیگر نیازی به انتظار برای یافتن یک خریدار یا فروشنده نیست. در این حالت به جای انجام معامله بین دو شخص یا کاربر، معامله بین کاربر و صرافی انجام می‌شود. این فرایند که بر پایه تکنولوژی دیفای توسعه یافته است توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شود و توانسته است سرعت بسیار زیادی به معاملات کریپتو ببخشد.
یک استخر نقدینگی می‌تواند مشکلاتی مثل کم‌بودن دارایی در صرافی، عدم توازن صف خرید و فروش و کندی سرعت معاملات را حل کند و کاربران بتوانند سریعتر سفارش خود را به سرانجام برسانند.
مزایای استخر نقدینگی
استخر نقدینگی را می‌توان یک بازارساز خودکار (AMM) دانست. این تکنولوژی با استفاده از قراردادهای هوشمند و کاملا خودکار سفارشها را کنترل می‌کند و آن‌ها را به همدیگر مرتبط خواهد کرد. در نتیجه معامله‌گر با طرف دوم معامله ارتباطی نمی‌گیرد و ارز خود را از صرافی خریداری کرده یا به صرافی می‌فروشد.
بازار سازهایی که در صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش فعال هستند، دائما باید سفارش‌های معاملات را با توجه به نمودار قیمت تعدیل کنند. در این حالت بازارساز باید زمان و تخصص زیادی را برای این کار صرف کند که می‌تواند دردسرساز باشد. در یک استخر نقدینگی نیازی به این ساز و کار ها نیست و تا حد زیادی این گونه مشکلات وجود نخواهد داشت. تامین کنندگان نقدینگی سرمایه خود را در یک استخر نقدینگی وارد می‌کنند و بقیه کارها توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. در واقع پس از سپرده‌گذاری از طرف سرمایه‌گذار، دیگر نیازی به پیگیری و انجام کارهای پردازشی نیست. برعکس روش‌های دیگر سودآوری، سرمایه‌گذاری در استخر نقدینگی بسیار راحت و کم دردسر است. در استخراج ارز دیجیتال فعالیت دستگاه دائما باید چک شود و خرید و فروش رمزارز هم نیاز به صرف زمان و انرژی ذهنی زیادی دارد.
پیوستن به استخرهای نقدینگی نیازی به احراز هویت ندارد و خبری از موانعی که برای خرید و فروش‌های پرحجم موجود است، نخواهد بود. هر فردی می‌تواند با استفاده از یک کیف پول دیجیتال شروع به سپرده‌گذاری و وارد کردن دارایی به استخر نقدینگی کند. سود حاصل از سپرده‌گذاری نیز دائما در حال نمایش است و قوانین مربوط به زمان ورود و خروج هم کالا شفاف است. البته سپرده‌گذاری که بخواهد نقدینگی را برای استخری فراهم کند باید ارزش معادل هر دو دارایی را به استخر تزریق کند. برای مثال ۱۰۰ دلار نقدینگی برای استخر ETH/DAI معادل ۱۰۰ دلار اتریوم و ۱۰۰ دلار رمزارز DAI است. در نتیجه کاربر باید ۲۰۰ دلار را صرف سپرده‌گذاری کند.
پس از وارد کردن سرمایه به استخر نقدینگی، توکنی به سپرده‌گذار اعطا می‌شود که مشخص‌کننده حجم دارایی او در استخر است. در زمان برداشت سرمایه از استخر نیز باید این توکن بازگردانده شود تا دستور خروج دارایی از استخر صادر گردد. در ازای معاملاتی که سرمایه کاربر در آن شرکت می‌کند و به پردازش معامله کمک می‌کند، بخشی از کارمزد به او اعطا خواهد شد. کارمزدها به اصل دارایی اضافه می‌شود و کاربر می‌تواند در زمان دلخواه آن را برداشت کند. البته زمان برداشت گاهی همراه با تاخیر است و پس از ارسال پیام برداشت موجودی، چند روزی زمان خواهد برد تا دارایی به کیف پول شما منتقل شود. مقدار کارمزد با توجه به رمزارز مورد نظر و قوانین استخر متفاوت است. معمولا این مقدار چند هزارم درصد خواهد اما به خاطر معاملات پی در پی پس از طی شدن بازه‌های طولانی می‌تواند عدد قابل توجهی باشد.
قراردادهای هوشمند در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند هزینه کارمزد یا گس را کاهش دهند. محاسبات قیمتی موثر و توزیع کاربردی سرمایه در داخل استخر باعث ایجاد اصطکاک کمتر بین تراکنش‌ها می‌شود. در این حالت سرعت تراکنش و معاملات افزایش خواهد یافت. همچنین قراردادهای هوشمند امکان انتقال رمزارز بین کیف پول‌های مختلف را فراهم می‌کنند. بدین ترتیب تریدرها می‌توانند دارایی‌ها را پس از مبادله به سایر کیف پول‌ها منتقل کنند. کیف پول یونی سواپ یکی از شناخته‌شده‌ترین کیف پول‌هایی است که با استخر نقدینگی کار می‌کند و قابلیت‌های ذکر شده را دارا می‌باشد.
کاهش کارمزدها و سرعت بیتش معاملات از مزایای مهم استخر نقدینگی است که می‌تواند هم به نفع سپرده‌گذار و هم به نفع سرمایه‌گذار باشد. این ویژگی‌ها علاوه بر این که امور مالی تریدرها را سرعت می‌بخشد، باعث می‌شود حجم معاملات در استخرهای نقدینگی بیشتر شود و مبلغ کارمزدها کمتر اما تعداد آن‌ها بیشتر شود. بدین ترتیب سپرده‌گذاران سودهای بیشتری دریافت خواهند کرد و سرمایه آن‌ها بیشتر در گردش خواهد بود. صرافی‌ها نیز تمایل بیشتری به استفاده از استخرهای نقدینگی دارند زیرا می‌تواند سفارش‌های بیشتری را انجام دهد و در نتیجه کاربران بیشتری را برای صرافی به ارمغان آورد. بنابراین بخش زیادی از جریان‌های فعال بازار کریپتو معامله به وسیله استخرهای نقدینگی را ترجیح می‌دهند و همین عامل می‌تواند سبب سودآوری بیشتر سپرده‌گذاران شود.
استخر نقدینگی با استخراج ارز دیجیتال چه تفاوتی دارد؟
در فرایندهای استخراج ارز دیجیتال کاربران مختلفی توان پردازشی خود را تجمیع می‌کنند تا بلاک جدید تولید شود که معاملات را پردازش کند و تراکنش‌ها را انجام دهد. از کارمزد تراکنش‌ها بخشی به عنوان پاداش به تامین‌کنندگان پردازشی خواهد رسید. در استخرهای نقدینگی ارزی تولید نمی‌شود و حجم زیادی از رمزارز موجود است. در ازای انجام هر تراکنش بخشی از کوین به خریدار داده می‌شوند و یا از فروشنده اخذ خواهد شد و در ازای این معامله کارمزدی به سرمایه‌گذار اعطا خواهد شد. در واقع در استخراج ارز دیجیتال نتیجه کار تولید یک بلاک جدید و سپس انجام تراکنش خواهد بود: در حالی که در سپرده‌گذاری در استخر نقدینگی تبادل کوین بین استخر و سفارش‌دهنده فرایند اصلی خواهد بود که کارمزد را ایجاد خواهد کرد. مشخص است که به دلیل سختی‌ها و چالش‌های زیاد استخراج ارز دیجیتال سودآوری این کار برای تامین‌کنندگانی سخت‌افزاری بیشتر است. به تبع این موضوع، کارمزدها نیز بیشتر است و احتمالا سفارشها کمتر خواهد بود.
فرآیند تعیین قیمت در استخرهای نقدینگی
استخرهای نقدینگی به صورتی طراحی می‌شوند که معاملات را انجام می‌دهند و همزمان یک فرمول مشخص و ثابت برای تعیین قیمت دارند. به این ترتیب تضمین خواهد شد که در صورت تغییر نسبت رمزارزها ارزش هر سپرده ثابت بماند. تراکنش‌های خرید، قیمت دارایی خریداری شده را به نسبت رمزارز فروخته شده بالا خواهند برد و تراکنش‌های فروش نیز ارزش کوین فروخته شده را کمتر خواهند کرد.
کسب سود در استخر نقدینگی به چه معیارهایی وابسته است؟
کسب سود در استخرها به ارزش رمزارز در زمان تزریق و برداشت از استخر، حجم نقدینگی استخر و میزان معاملات وابسته خواهد بود. تریدهای بیشتر می‌تواند سودآوری را افزایش دهد و هرچه استخر نقدینگی بیشتری را پذیرا باشد، معاملات بیشتری به سمت آن روانه خواهند شد. همچنین برخی از رمزارزها معاملات روزانه بیشتری دارند و برخی ارزها تقاضای زیادی برای خرید و فروش ندارند. بنابراین فقط میزان دارایی سپرده‌گذار سود را مشخص نخواهد کرد. گرچه امروزه میزان سود و حجم معاملات در استخرهای مختلف به یک توازن نسبی رسیده است اما باز هم باید در انتخاب رمزارز و استخر مورد به شدت دقت کرد.
تمام فرایندهای محاسبه سود توسط قراردادهای هوشمند محاسبه می‌شود. در واقع هیچ شرکت یا نهادی در این بین دخالت ندارد. به مانند استخراج ارز دیجیتال که به صورت اجماع نظر کاربران مدیریت می‌شود، سودآوری استخر نقدینگی نیز حاصل فرایندهای جمعی است. همچنین مدیریت کیف پول یا استخر نیز نمی‌تواند به طور مشخص سودی را برای یک کاربر یا رمزارز مشخص کند. در نتیجه این میزان همیشه در حال نوسان است به فعالیت استخر و کاربران بستگی خواهد داشت. قراردادهای هوشمند توکن Liquidity Provider را در ازای دریافت سرمایه به کار می‌دهند و این توکن میزان سود و سپرده را مشخص خواهد کرد.
معایب استخرهای نقدینگی
با وجود تمام مزیت‌های و تکنولوژی پیشرفته، استخرهای نقدینگی معایبی نیز دارند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اشتباه‌های قیمت گذاری اشاره کرد. موارد بسیاری دیده شده است که قیمت در استخر نسبت به برخی از صرافی‌ها دیرتر به روز می‌شود. در این حالت فرصت برای سوءاستفاده‌کنندگان مهیا خواهد شد تا با خرید و فروش‌های پی‌در‌پی از صرافی و کیف پول‌های مختلف، سودهای لحظه‌ای بسیار زیادی کسب کنند و موجب وارد شدن خسارت به کاربران استخر یا کیف پول شوند. این افراد را اصطلاحا آربیتراژ گویند. الگوریتم‌های خاصی برای تعیین قیمت یک ارز در استخر نقدینگی وجود دارد که اگر به شکل صحیح کار نکنند می‌توانند فرصت را برای آربیتراژ فراهم کنند.
از معایب دیگر استخرهای نقدینگی می‌توان به نوسان‌های قیمت ارزهای دیجیتال اشاره کرد. گاهی این نوسان‌ها می‌تواند خسارات زیادی را به سرمایه‌گذاران تحمیل کند. همانطور کف گفته شد سپرده افراد در استخر ذخیره می‌شود و در صورتی که فرد بخواهد سرمایه خود را خارج کند، باید دستور خروج را ارسال کرده و چند روز منتظر دریافت سرمایه بماند. در روزهایی که لیست قیمت‌ها قرمز است و نمودار رمزارزها سقوط را تجربه می‌کند، کاربرانی که ارز خود را در استخرها سرمایه‌گذاری کرده‌اند نمی‌توانند به سرعت آن را خارج کرده و به فروش برسانند. در این روزها معمولا حجم معاملات نیز کاهش پیدا می‌کند و کاربر سود کمی را نیز دریافت خواهد کرد. در نتیجه سپرده‌گذار از دو جهت متضرر خواهد شد.
تمام امور استخرها بر اساس قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شود. گرچه این قراردادها پیشرفت زیادی داشته‌اند و درصد خطای آن‌ها بسیار پایین است اما نمی‌توان به طور قطع اعلام کرد هیچگاه اشتباهی نخواهند داشت و هکرها نمی‌توانند به آن‌ها نفوذ کنند. بنابراین در صورت نفوذ هکرها و یا اشتباهات برنامه‌نویسی امکان از دست رفتن سرمایه وجود دارد. هر چند این مشکل در سایر روش‌های درآمدزایی مثل استخراج ارز دیجیتال نیز وجود دارد اما در استخرهای نقدینگی تاثیر قراردادهای هوشمند و کدهای برنامه نویسی بسیار بیشتر است.
به طور کل می‌توان گفت استخر نقدینگی با مفهومی به نام ضرر ناپایدار بسیار مرتبط است. گرچه این راه یکی از مطمئن‌ترین راهکارها برای کسب سود و سپرده‌گذاری در بازار رمزارزها است اما امکان کاهش ارز سپرده نیز وجود دارد. گاهی این کاهش بسیار ناچیز است و گاهی بخش زیادی از دارایی از بین می‌رود و نمی‌توان در زمان مناسب واکنش نشان داد. بسیاری از پروژه‌های استخر نقدینگی قابل تغییر از سمت توسعه‌دهندگان است. به این معنا که موسسان پروژه می‌توانند فرایندهای استخر را دچار تغییر کنند. در این حالت امکان کلاهبرداری و سوءاستفاده بیشتر خواهد شد و کاربران می‌بایست در مورد اعتبار پروژه تحقیقات گسترده‌ای انجام دهند.
همه ارزها از استخر نقدینگی پشتیبانی نمی‌کنند. برای مثل بیت کوین فقط از طریق اثبات کار تولید می‌شود و معاملات نیز از طریق تولید بلاک جدید قابل پردازش است. اما تراکنش‌های اتریوم را می‌توان با اثبات سهم نیز پردازش کرد. ارز دیگری که چنین قابلیتی دارد بایننس کوین است. در واقع ارزها بنا بر الگوریتم‌های تولید و پردازش تراکنش می‌توانند از تکنولوژی استخرهای نقدینگی استفاده کنند. ارزهایی که این قابلیت را دارند معمولا کارمزدهای کمتری را برای معاملات دریافت می‌کنند و سرعت انجام تراکنش بیشتر است. کوین‌هایی که فقط از طریق استخراج ارز دیجیتال پردازش معاملات را انجام می‌دهند از استخرها پشتیبانی نمی‌کنند. به همین علت کارمزدها در این شبکه‌ها بیشتر است. بیت کوین معروف‌ترین رمز ارزی است که از استخرهای نقدینگی پشتیبانی نمی‌کند.
جمع‌بندی
خرید و فروش رمزارز و استخراج ارز دیجیتال در سال‌های اخیر سودآوری بسیاری خوبی برای فعالان بازار کریپتو داشته است. از طرف دیگر افراد زیادی بوده‌اند که در این راه شکست خورده‌اند. خرید و فروش‌های اشتباه در موارد زیادی باعث از دست رفتن سرمایه شده و استخراج ارز دیجیتال به صورت غیر قانونی دردسرهای زیادی را ماینرها ایجاد کرده است. همچنین تامین هزینه‌های اولیه استخراج ارز دیجیتال و انرژی کافی برای دستگاه کار آسانی نخواهد بود. استخرهای نقدینگی علاوه بر سرعت بخشیدن و آسان کردن ترید رمزارز، باعث سودآوری بخش زیادی از فعالان بازار کریپتو شده‌اند. با این استخرها می‌توان سپرده خود را برای مدت طولانی در مکانی امن نگهداری کرد و در ازای ذخیره کردن آن سود دریافت کرد. برخلاف استخراج ارز دیجیتال که سرمایه اولیه شما خرج دستگاه و سخت‌افزار می‌شود، با استفاده از استخرهای نقدینگی سرمایه اولیه صرف خرید رمزارز خواهد شد که به مراتب مطمئن‌تر و بهتر از خرید سخت‌افزار است. قطعا سود حاصل از استخراج ارز دیجیتال بیشتر از سپرده‌گذاری در استخر نقدینگی است اما باید به این نکته توجه کرد که سپرده‌گذاری ضریب اطمینان بسیار بالاتری دارد و کاربر ریسک کمتری را خواهد پذیرفت. در نتیجه کسانی که نمی‌توانند از کنار سودهای هنگفت بازار رمزارزها به سادگی عبور کنند و از طرفی نمی‌خواهند ریسک معاملات یا دردسر استخراج ارز دیجیتال را بپذیرند، بهتر است از استخرهای نقدینگی برای کسب سود استفاده کنند تا هم سپرده‌گذاری مطمئنی داشته باشند و هم دارایی دیجیتال آن‌ها در طول زمان رشد کند.