ضرر ناپایدار چیست و چه تاثیری در نقدینگی ارز دیجیتال دارد؟

ضرر دائمی یا ناپایدار به وضعیتی اشاره دارد که در آن قیمت رمز ارز شما نسبت به زمانی که در استخر موجود است، مورد تغییر و تحول است و نقدینگی ارز دیجیتال در ان نوسان دارد. مراقب کیف پول ارز دیجیتال خود باشید که خطر در کمین است. اگرچه تامین نقدینگی می‌تواند به نفع یک مجموعه معاملات باشد، اما دانستن چگونگی جلوگیری از زیان‌های ناپایدار بسیار مهم است.
نقدینگی ارز دیجیتال به طور قابل توجهی بر قیمت دارایی‌ها تأثیر مستقیم دارد، بنابراین هم در بازارهای سنتی و هم در تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi) ضروری و مهم است. هرکسی که از طریق شرط بندی به گروه DeFi رفته است، خطرات فوری یک استخر نقدینگی به طور واضح آشنا است.
از جمله زیان‌های ناپایدار است که نتیجه آن در تامین نقدینگی  ارز دیجیتال در DeFi به وجود می‌آید. اگرچه بعداً می‌توان با زیان ناپایدار مقابله کرد، اما هنوز برای سرمایه‌گذاران مهم است که از بودن آنها آگاهی دارند و بدانند چگونه از آن دوری کنند. در این مقاله، خطرات مرتبط با تامین نقدینگی به استخر نقدینگی را مورد بحث قرار می‌دهیم و نکاتی را برای اجتناب از این خطرات ارائه می‌کنیم.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار به کاهشی اطلاق می‌شود که زمانی اتفاق می افتد که قیمت دارایی‌هایی که در کیف پول ارز دیجیتال خود سپرده‌گذاری کرده‌اید در طول دوره بین سپرده و برداشت تغییر کند. اگر تفاوت وخیم‌تر باشد، ضرر افزایش یافته و اگر رو به کاهش باشد، ضرر نیز روند نزولی به خود می‌گیرد.
زیان ناپایدار تنها زمانی تحقق می‌یابد که از استخر نقدینگی خارج شود. این ضرر در نتیجه سپرده‌گذاری دو ارز رمزنگاری شده به یک بازارساز خودکار (AMM) و برداشت آنها در زمان بعدی با تفاوت ارزش رخ می‌دهد، که کمتر از چیزی است که اگر سکه‌ها را در کیف پول ارز دیجیتال خود نگه می‌داشتید به دست می‌آورید.
در برخی موارد، شما حتی ممکن است هیچ پولی را از دست ندهید. اما سود شما نسبتاً کمتر از زمانی است که توکن‌ها را در کیف پول ارز دیجیتال خود دست نخورده نگه می‌داشتید. این پدیده را «ضرر ناپایدار» می‌نامند، زیرا تنها زمانی می‌توانید ضرر را متوجه شوید که وجوه خود را از استخر برداشت کنید. قبل از برداشت، هر ضرری که متحمل شده باشد فقط "روی کاغذ" خواهد بود و بسته به اینکه بازار چگونه حرکت می‌کند، ممکن است به طور کامل ناپدید شود یا به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

استخرهای نقدینگی و بازارسازان خودکار

برای درک نحوه عملکرد زیان‌های دائمی و ناپایدار، آشنایی با استخرهای نقدینگی و بازارسازان خودکار (AMM) ضروری است. یک استخر نقدینگی (LP) معمولاً شامل دو رمزارز است که به عنوان یک جفت معرفی میشوند. به عنوان مثال، DAI و ETH سبب تشکیل یک جفت ارز می‌شوند. ارزش هر دو ارز دیجیتال برابر است تا انجام معاملات را برای کاربران بازار فارکس ساده‎تر کند. به عنوان مثال، نسبت در این استخر 50% DAI و 50% ETH خواهد بود.

بنابراین، استخرهای نقدینگی مجموعه‌ای هوشمند از وجوه قفل شده با قرارداد هستند. آنها وام‌دهی و تجارت در بازارهای DeFi را ساده تر نموده‌اند. هنگامی که شما یک سکه در یک AMM مورد تراکنش قرار می‌دهید، هیچ فروشنده در آن سمت بازار نیست. در عوض، یک الگوریتم فعالیت استخر نقدینگی را مورد تنظیم و کنترل قرار داده است. علاوه بر این، الگوریتم همچنین قیمت‌گذاری را با توجه به معاملات در استخر تعیین می کند.
در استخرهای نقدینگی پایه، مانند مواردی که در Uniswap وجود دارد، یک الگوریتم ثابت مبتنی بر فرمول وجود دارد که تضمین می‌کند ارزش دو ارز دیجیتال ثابت باقی می‌ماند. علاوه بر این، الگوریتم اجازه می‌دهد تا نقدینگی، بدون توجه به میزان معامله، فراهم شود. الگوریتم این کار را با افزایش مجانبی قیمت توکن با افزایش مقدار مورد نظر آن انجام می‌دهد. در نتیجه، قیمت یک توکن در استخر نقدینگی با نسبت آن ارز تعیین می‌شود.
به عنوان مثال، اگر DAI را از یک استخر ETH/DAI خریداری کنید، عرضه DAI در استخر را کاهش می‌دهید. به همین دلیل، قیمت DAI در استخر سبب افزایش و ETH در آن کاهش می‌یابد. با افزایش اندازه استخر، تاثیر تامین نقدینگی ارز دیجیتال کاهش خواهد یافت. بنابراین، اگر نقدینگی را در یک استخر بزرگتر تامین کنید، تفاوت قیمت ناچیزتری وجود خواهد داشت.
از آنجایی که این استخرها تجربه معاملاتی بهتری را ارائه می‌دهند، برخی از سیستم‌ها شروع به تشویق ارائه دهندگان نقدینگی با توکن‌های اضافی برای ارائه نقدینگی به برخی استخرها دارند. معمولا به این فرآیند استخراج نقدینگی گفته می‌شود.

بازارساز خودکار را باید شناخت

AMM برای تامین‌کنندگان نقدینگی کارها را بسیار آسان کرده است. آنها اساساً پروتکل‌های مبادله غیرمتمرکز با یک فرمول ریاضی به عنوان مبنای اساسی آنها برای ارزش‌دهی دارایی‌ها هستند. برخلاف صرافی‌های سنتی، AMMها از کتاب‌ها و مقالات سفارش شده استفاده نمی‌کنند. در عوض، آنها از الگوریتم‌هایی برای قیمت‌گذاری دارایی بهره می‌برند.
به عنوان مثال، Uniswap یک AMM است که از فرمول زیر استفاده می‌کند:
x * y = k
در این فرمول، "x" و "y" به عنوان ارزش هر نوع رمزارز در استخر نقدینگی ارز دیجیتال به حساب می‌آید. از طرفی، "k" یک مقدار ثابت است که نقدینگی ارز دیجیتال کل استخر را ثابت نگه می‌دارد. اگرچه همه AMM ها از فرمول های متفاوتی استفاده می کنند، اما به جای سفارش کتاب برای قیمت گذاری، از الگوریتم ها استفاده می کنند.

کدام استخرها مستعد ضرر ناپایدار هستند؟

برخی از استخرها بیشتر از بقیه مستعد ضرر ناپایدار هستند. به طور معمول، اینها حاوی جفت ارزهای نوسان  در بازار انلاین هستند. اگر قیمت یک بازار کریپتوکارنسی برای مدتی نوسان داشته باشد، یک جفت ارز دیجیتال پرخطر ایجاد می‌کند، زیرا نوسانات قیمت احتمالاً منجر به زیان ناپایدار می‌شود.
به همین ترتیب، ارزهایی که تفاوت قیمت قابل توجهی بین آنها دارند نیز می‌توانند در مقایسه با ارزهایی که از قیمت‌های مشابه را دنبال می‌کنند، مستعد ضرر ناپایدار باشند. با این حال، هیچ قانون استانداردی برای تعیین زیان ناپایدار قبل از برداشت دارایی شما وجود ندارد. درعوض، می‌توانید برای جلوگیری از آسیب‌های دائمی، اقدامات احتیاطی را انجام دهید که در این مقاله بیشتر مورد بحث قرار گرفته است.

چگونه از دست دادن دائمی در DeFi اتفاق می افتد؟

آقای جک به عنوان یک تامین کننده نقدینگی، 1 ETH و 100 USDT سهام دارد. بر اساس مفهوم AMM، توکن‌های شرط بندی شده باید دارای ارزشی معادل باشند. بنابراین، اتریوم یک جک دارای مقدار برابر USDT خواهد بود. در آن لحظه، سهام جک به 10٪ از کل 10 ETH و 1000 USDT در استخر نقدینگی تبدیل می‌شود.
یک هفته بعد، قیمت 1 ETH معادل 400 USDT است، یعنی نسبت ETH بالاتر از USDT است. بنابراین، آربیتراژورها برای رسیدن به تعادل باید ETH را از استخر و کیف پول ارز دیجیتال خود بردارند. اما تغییر نسبت بر ارزش واقعی ETH و USDT موثر بوده زیرا آربیتراژورها ETH را از استخر حذف کردند تا جریان USDT را به سمت روند صعودی بکشد.
برای دانستن اینکه آیا جک متحمل ضرر دائمی می‌شود یا از سهام خود سود می‌برد، باید 10٪ از سهم خود را از استخر نقدینگی 0.5 ETH و 200 USDT که معادل با 400 دلار است خارج کند، همانطور که در زیر توضیح داده شده است
0.5 ETH x 400 دلار = 200 دلار
200 USDT + 200 دلار = 400 دلار با این حال، جک اگر ETH و USDT خود را از سبد برمیداشت، 500 دلار درآمد داشت. به این دلیل که 1 ETH به 400 دلار افزایش یافته است.
با ارائه نقدینگی در یک AMM، سود جک 50 درصد کمتر از آن چیزی است که اگر سکه‌هایش را نگه می‌داشت. حتی اگر زیان به دلار یا ارز فیات دیگری تبدیل نشود، باز هم به عنوان یک ضرر دائمی در نظر گرفته می‌شود، زیرا سود کمتر از آن چیزی است که اگر نقدینگی ارائه نمی‌کرد، می‌توانست به دست آورد.
این زیان "ناپایدار" گفته می‌شود زیرا اطلاع از آن غیرممکن است مگر اینکه دارایی‌ها از کیف پول ارز دیجیتال کم شود. همچنین، اگر مقدار اتریوم به 100 USDT برگردد، ضرر معکوس خواهد شد. بنابراین، این یک ضرر ناپایدار است که با پویایی و نوسانات در بازار سبب تغییر می‌گردد.

یک مثال با ضرر USD

همانطور که در بالا توضیح داده شد، ارائه دهندگان نقدینگی به دلیل ضرر ناپایدار، همیشه با شکست پولی و مالی روبرو نمی‌شوند. با این حال، ممکن است در برخی موارد مانند مثال زیر رخ دهد. فرض کنید دو ارز دیجیتال به ارزش ۵۰۰ دلار دارید. برای این مثال از UNI و ETH استفاده خواهیم کرد. فرض کنید 150 UNI و یک ETH دارید، یک ETH ارزش 150 UNI دارد و ارزش کل هر کدام 500 دلار است. با این حال، هنگامی که هر دو ارز را در استخر سپرده‌گذاری کنید، نسبت متفاوت خواهد بود، زیرا ارزها از نظر قیمت با انجام معاملات در بازار نوسان خواهند داشت.
در نتیجه، بر اساس ماشین حساب تلفات ناپایدار، ممکن است UNI بیشتر یا ETH بیشتری در استخر داشته باشید. بنابراین، چه اتفاقی می‌افتد وقتی نرخ با زمانی که هر دو ارز را سپرده‌گذاری کردید متفاوت باشد؟ پس از خروج از استخر نقدینگی، از ضرر ناپایدار رنج خواهید برد. به خاطر داشته باشید که از زمانی که برای اولین بار ارزها را واریز کرده‌اید، نرخ‌ها تغییر کرده است.
فرض کنید اکنون 0.8 ETH و 170 UNI یا 1.2 ETH و 110 UNI دارید اجازه دهید به طرف دیگر طیف نگاه کنیم. اگر فقط دارایی‌های خود را نگه می‌داشتید و به آنها نقدینگی نمی‌دادید چه رخ میداد؟ شما تعداد بیشتری از هر دو ارز را خواهید داشت و این به معنای ارزش بالاتری در USD خواهد بود. برای محاسبه ضرر ناپایدار پیشرفته با فرمول، ChainBulletin یک محاسبه پیچیده‌ای در حال انجام است.

جوانب مثبت ارائه نقدینگی

مزیت اصلی استخرهای نقدینگی این است که شما مبادلات و تراکنش در بازار انلاین انجام می‌دهید، نه معامله. نیازی نیست به دنبال شریکی بگردید که همان ارزشی را که شما به یک ارز اختصاص می‌دهد، هرکسی که در بازار کریپتو تراکنش انجام دهد می‌داند که مهارت‌های مذاکره قابل توجهی برای معامله با کسی که ممکن است بخواهد ارز دیجیتال خود را با قیمت بالاتری بفروشد، مورد نیاز است. با یک استخر، حتی اگر این مهارت‌ها را ندارید، می‌توانید مبادله کنید.
ثانیاً، استخرهای نقدینگی تأثیر کمی بر بازار ارزرمز دارند، زیرا معاملات تمایل به نرم‌تر شدن در بازار تجاری را دارند. استخر در یک قرارداد هوشمند قفل شده است که قیمت آن بر اساس الگوریتم های درون سیستم تغییر می‌کند. مهمتر از همه، شما برای ارائه نقدینگی پاداش دریافت می‌کنید، زیرا شما توکن‌ها را به اشتراک می‌گذارید و از توانایی خود برای فروش آنها چشم پوشی می‌کنید.

همچنین بخوانید:

احساسات مشتریان در تریدینگ چیست و چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟

محدودیت‌ها

مهمترین نقطه ضعف استخرها ضرر ناپایدار است. ارزش دارایی شما زمانی که آنها را نقد کنید کاهش می‌یابد. در غیاب شخص ثالث در DeFi، نگهبان دارایی شما قرارداد هوشمند است. اگر یک باگ پیدا کند، ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید سعی کنند وجوه خود را در استخرهایی سپرده‌گذاری کنند که کمتر متحمل زیان‌های دائمی شوند.
مهمتر از آن، سعی کنید AMM هایی را انتخاب کنید که تستی و آزمایش شده‌اند. اگر با AMM مواجه شدید که بازده غیرمعمول بالایی را نوید می‌دهد، احتمالاً نوعی معاوضه در کل فرآیند وجود دارد که خطرات را بیشتر می‌کند.

چگونه از ضرر ناپایدار جلوگیری کنیم

در برخی موارد استخراج نقدینگی، اگر بازار نوسان داشته باشد، زیان دائمی اجتناب‌ناپذیر است زیرا قیمت‌ها ناگزیر به نوسان هستند. با این حال، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید تا مطمئن شوید که از ضررهای دائمی جلوگیری می‌کنید یا حداقل در هنگام حرکت قیمت‌ها ضربه سنگین‌تری متحمل نمی‌شوید.

استفاده از جفت استیبل کوین

اگر می‌خواهید به طور کلی از ضرر ناپایدار دوری کنید، دو استیبل کوین را با هم یکی کنید. به عنوان مثال، اگر نقدینگی ارز دیجیتال را به USDT و USDC ارائه دهید، احتمال ضرر ناپایدار وجود نخواهد داشت زیرا قیمت‌های استیبل کوین در بازار تجاری آنلاین ثابت است.
با این حال، نقطه ضعف اصلی عملکرد آن در این است که شما از هیچ روند صعودی در بازار  آنلاین جهانی سود نخواهید برد. اگر در بازار صعودی در حال استخراج نقدینگی ارز دیجیتال هستید، نگه داشتن استیبل کوین‌ها فایده‌ای ندارد زیرا هیچ بازدهی از آنها دریافت نخواهید کرد. با این حال، اگر در بازار آنلاین و تجاری روند رو به پایین بود در حال استخراج نقدینگی هستید، سعی کنید نقدینگی ارز دیجیتال را برای استیبل کوین‌ها فراهم کنید و کارمزد معاملاتی کسب کنید. به این ترتیب، بدون از دست دادن پول، از طریق کارمزد معاملاتی سود خواهید برد.

مراقب کارمزدهای معاملاتی باشید

در تمام مثال‌هایی که در بالا ارائه کردیم، کارمزد معاملات را در نظر نگرفته‌ایم. کاربران که از استخر استفاده می‌کنند ملزم به پرداخت هزینه‌های معاملاتی هستند. AMM سهمی از این کارمزدها را به تامین کنندگان نقدینگی ارز دیجیتال می‌دهد. گاهی اوقات، این کارمزدها برای جبران زیان دائمی که در طول تامین نقدینگی تجربه کرده‌اید کافی است. با افزایش تعداد کارمزدهای جمع آوری شده، ضرر ناپایدار کاهش می‌یابد.

روی جفت‌های با نوسان کم سرمایه‌گذاری کنید

برخی از جفت ارزهای دیجیتال نوسانهای بیشتری نسبت به سایر توکنهای بازار دارند، بنابراین ارائه نقدینگی به آنها می‌تواند خطر ضرر ناپایدار را برای کیف پول دیجیتال شما را افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر قصد دارید نقدینگی را برای یک جفت کریپتو خاص تامین کنید و با مطالعه بازار، معتقدید یکی از آنها به زودی از دیگری بهتر خواهد شد، نقدینگی ارز دیجیتال را تامین نکنید.
با این حال، اگر فکر می‌کنید که هر دو ارز نسبت به یکدیگر از نظر قیمت افزایش یا کاهش می‌یابند، بهتر است دست بکار شوید، زیرا تفاوت چندانی در روند کیف پول شما نمی‌کند. نکته اصلی این است که با نظارت بر عملکرد فعلی و آینده ارزهای در حال نوسان، مراقب دارایی‌های خود باشید.

یک استخر نقدینگی انعطاف‌پذیر را انتخاب کنید

یکی از مواردی که احتمال از ضرر ناپایدار را افزایش می‌دهد، نسبت 50:50 است که اکثر AMM ها دارند. با انجام این کار، آنها می‌خواهند یک استخر نقدینگی متعادل ایجاد کنند. با این حال، بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارند که می‌توانید نقدینگی ارز دیجیتال را در نسبت‌های مختلف تامین کنید. علاوه بر این، این صرافی‌ها، مانند Balancer، به شما اجازه می‌دهند تا بیش از دو ارز دیجیتال را با هم ترکیب کنید.
هنگامی که استخرهای متعادل کننده نسبت‌های بالاتری دارند، مانند 95:5، هر گونه تغییر قیمت در این نمونه به اندازه استخر 50:50 باعث ضرر ناپایدار نمی شود. بنابراین در صورت امکان نقدینگی این استخرها را تامین کنید.

صبر کنید تا قیمت ارز به حالت نرمال برگردد

هنگامی که شما نقدینگی ارز دیجیتال را به یک جفت ارز دیجیتال ارائه می‌دهید، نرخ آنها به طور نرمال در بازار  انلاین مورد دست خوش قرار می‌گیرد. با این حال، هر چه قیمت‌ها از آنچه که سپرده‌گذاری کرده‌اید منحرف شود، ضرر ناپایدار شما افزایش می‌یابد. بنابراین، می‌توانید منتظر بمانید تا قیمت کریپتو به نرخ اولیه خود بازگردد و تا آن زمان ارز خود را برداشت نکنید. با این حال، این به آن سادگی که به نظر می‌رسد نیست، زیرا بازار ارزهای دیجیتال کاملاً بی ثبات است.

استخرهای یک طرفه

همه AMM ها دارای استخر نقدینگی دو ارزی نیستند. برخی از AMM های محبوب، مانند Liquidity، دارای یک نوع دارایی واحد هستند. در این نوع LP، شما می‌توانید یک استیبل کوین، مانند LUSD، به استخر عرضه کنید تا از پرداخت بدهی آن اطمینان حاصل کنید. در ازای این نقدینگی، از هزینه‌های انحلال انباشته پلتفرم کاهش چشمگیری دارد. از آنجایی که تنها یک ارز وجود دارد و هیچ نسبتی بین دو دارایی وجود ندارد، در این سناریو هیچ ضرر ناپایداری وجود ندارد.

جمع بندی

در نهایت، لازم است به یاد داشته باشید که قادر خواهید بود که  بدون توجه به جهت تغییر قیمت، ضرر ناپایدار را تجربه کنید. فرقی ندارد که کدام یک از جفت دو ارز کریپتو  که در حال افزایش یا کاهش قیمت هستند، داشته باشید. تنها راهی که ضرر ناپایدار نخواهید داشت این است که قیمت در زمان برداشت با زمان واریز یکسان باشد.
در حال حاضر، امیدواریم در مورد از دست دادن ارزش کیف پول ارز دیجیتال خود و راه‌های جلوگیری از آن به اندازه کافی یاد گرفته باشید. برای یک کاربر مبتدی یا متوسط، این نکات باید کافی باشد. اما اگر کاربر باتجربه‌ای هستید، از تکنیک‌های کشاورزی بهره‌وری استفاده کنید تا مطمئن شوید که بازدهی شما همیشه بیشتر از ضررهای احتمالی ناپایدار است.

مرجع: coingape