ارز دیجیتال یکی از داغ‌ترین موضوعات امروز جامعه است و ماینینگ و استخراج رمزارزها همیشه جزو سوژه‌های پرخبر بوده است. میزان سودآوری و هزینه‌ها، چگونگی و ملاحظات قانونی این کار دائما در حال تغییر است. سوال اینجاست با وجود این شرایط آیا در فصل گرم ماینینگ ارز دیجیتال به صرفه است؟
ارزهای دیجیتال می‌توانند پلی برای رسیدن به ثروت باشند و از همین رو در همین چند سال طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. تریدرها، ماینرها، تحلیلگرها و ... مشغول درآمدزایی از این بازار هستند. ماینینگ ارز دیجیتال یک روش نسبتا ساده و البته پر بازده برای سودآوری هست. تهیه چند سخت‌افزار و نصب یک نرم‌افزار و بررسی‌های دوره‌ای وقت زیادی از شما نخواهد گرفت. در مقابل عایدی شما از این کار چندین برابر سرمایه خواهد بود و در مدت نه چندان بلندی می‌تواند سرمایه خوبی را برای خود پس‌انداز کنید اما در این راه چالش‌هایی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها مربوط به مصرف انرژی است.
سخت‌افزارها با توان پردازشی بالا نیاز به مقدار زیادی انرژی برق دارند که تامین این انرژی مسیر خاص خودش را دارد. در ابتدا بسیاری بدون اطلاع به نهادهای مربوطه و در واقع به‌صورت غیرقانونی شروع به ماینینگ ارز دیجیتال کردند. متاسفانه این کار باعث ایجاد فشار در شبکه‌های توزیع برق شد و بسیاری از مردم دچار مشکلاتی همچون قطعی برق شدند. نهادهای قانون‌گذار و ادارات دولتی تصمیم گرفتند با متخلفان برخورد کنند و یا به متقاضیان ماینینگ ارز دیجیتال قانونی مجوز اعطا کنند. به این صورت مصرف برق دستگاه‌های ماینر کنترل شد. با شروع فصل گرم هزینه‌های برق افزایش پیدا کرد و از طرفی هزینه سیستم‌های خنک‌کننده ماینرها نیز بیشتر شده است. در این میان قیمت بیت کوین نیز افت و خیزهایی را تجربه کرد تا تخمین میزان سودآوری سخت‌تر از گذشته شود. در ادامه بررسی خواهیم کرد که ماینینگ ارز دیجیتال در فصل گرم می‌تواند سودآوری مناسبی داشته باشد یا خیر.
آیا تغییرات فصلی بر ماینینگ ارز دیجیتال تاثیر دارد؟
نرم‌افزار بیت کوین طوری طراحی شده است که دائما بین تعداد ماینرها و نرخ هش تعادل برقرار می‌کند. بدین ترتیب که با ترافیک ماینرها برای ماینینگ ارز دیجیتال سختی شبکه بالا رفته و نرخ هش کاهش پیدا می‌کند. از طرفی اگر ماینرها به هر دلیلی کمتر شوند نرخ هش بیشتر شده و سختی شبکه کمتر خواهد شد. در نتیجه همیشه این تعادل برقرار خواهد ماند. متر و معیار سنجش این تعادل زمان تولید هر بلاک است. هر بلاک جدید در شبکه بیت کوین حدود ۱۰ دقیقه زمان نیاز دارد تا متولد شود و این زمان معمولا ثابت است.
گرچه در طول یک بازه زمانی دائما تعداد ماینرها در حال تغییر است اما نرم‌افزار طوری پارامترها را تعیین می‌کند که تعادلی برای ماینینگ ارز دیجیتال مشاهده شود. همین امر باعث می‌شود استخراج بیت کوین یک فعالیت تقریبا یکنواخت باشد و بتوان میزان سودآوری را در مدت‌های زمانی مختلف محاسبه کرد. البته که قیمت بیت کوین دائما در حال نوسان است و برای کشوری مثل ایران قیمت دلار و ارز تبدیل‌شونده نیز مهم است اما نرخ استخراج یک دستگاه ماینر تقریبا قابل محاسبه است و می‌توان بیت کوین استخراج شده را پیش‌بینی کرد. در ادامه به بررسی فصل پاییز در سال‌های گذشته می‌پردازیم تا تغییرات فصلی استخراج بیت کوین را بهتر بشناسیم.
پاییز 2013 تا 2017
در پاییز ۲۰۱۳ کاهش سختی به وجود نیامده است و حرکت نمودار صعودی بوده است. برخی‌ها علت این اتفاق را تغییرات گسترده در تکنولوژی دستگاه‌ها ای‌سیک می‌دانند. اواخر پاییز ۲۰۱۴ زمانی برای کاهش سختی بیت کوین بود اما در طول فصل روند سختی بیت کوین صعودی بود که علت آن را می‌توان تغییر فصلی و فعالیت بیشتر ماینرها دانست. در سال ۲۰۱۵ سختی شبکه تغییر چندانی نکرد. در این سال انواع مختلف ای‌سیک‌ها در بازار موجود بود و تاثیر تغییر فصل مشاهده نشد.
بسیاری بر این باورند که با عرضه ماینرهای مختلف دیگر ماینینگ ارز دیجیتال برا افراد کاری یکنواخت نبود و برای فصول گرم از ماینرهای مناسب استفاده می‌کردند تا استخراج همچنان ادامه داشته باشد. پاییز ۲۰۱۶ شاهد تغییرات زیادی در سختی شبکه و نرخ هش نبود و تنها می‌توان رشد کلی سختی شبکه را در این فصل مشاهده کرد. در سال ۲۰۱۷ نیز نرخ هش و سختی شبکه فاصله زیادی از هم نداشتند و تنها در برخی موارد با وجود ثابت بودن نرخ هش سختی ماینینگ ارز دیجیتال کاهش پیدا می‌کرد. البته گفته می‌شود داستان‌های مربوط به فورک بیت کوین و بیت کوین کش نیز در این بازه زمانی و اتفاقات خاص آن دوره بی‌تاثیر نبوده است.
پاییز 2018 تا 2020
سال ۲۰۱۸ یکی از نزولی‌ترین فصل‌های سختی و نرخ هش بود. علت این اتفاق نیز کاهش شدید قیمت بیت کوین بود اما به پشتوانه سیستم متعادل‌کننده نرخ هش و سختی شبکه دوباره آرامش به نمودار بیت کوین برگشت و روند صعودی سختی شبکه و افزایش قیمت بیت کوین آغاز شد. در پاییز سال ۲۰۱۹ چندین بار نرخ هش و سختی شبکه کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کردند و نمودار تا حدی شبیه به پاییز سال ۲۰۱۷ بود. در سال ۲۰۲۰ نیز شاهد کاهش نرخ هش بوده‌ایم که گفته می‌شود تغییر رفتار ماینرهای چینی علت اصلی این اتفاق است.
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۱ شبکه بیت کوین بیشتر کاهش سختی را به خود دیده است. در آن سال چندین بار تنظیم سختی بازبینی و بازطراحی شده است تا تعادل مجددا در شبکه ایجاد شود. همچنین در نوامبر ۲۰۲۰ نیز سقوط چشمگیری در نمودار درجه سختی رخ داده است که علت آن را ماینرهای چینی می‌دانند. در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ در فصل پاییز کاهش قابل ملاحظه‌ای وجود نداشته است و سختی شبکه تقریبا یک روند صعودی و متعادل را داشته است.
تغییرات فصلی چقدر می‌تواند اثرگذار باشد؟
چیزی که واضح است بیش از آنکه تغییرات فصلی تاثیرگذار باشند اتفاق دیگر و قیمت بیت کوین بر نرخ هش و سختی شبکه تاثیرگذار بوده است. در نتیجه در فصول گرم نیز نمی‌توان قطعی گفت که استخراج این رمزارز سودآوری ندارد و یا ادعا کرد که با وجود تمام هزینه‌ها استخراج بیت کوین عایدی چشمگیر خواهد داشت. به نظر می‌رسد کنترل و بررسی دائمی از طریق ماشین‌حساب‌های بیت کوین بهترین راه‌حل برای تخمین سودآوری در فصول گرم باشد.
بیت کوین شبکه بسیار پیشرفته‌ای دارد و نمی‌شود به راحتی آینده را تخمین زد. به علاوه این‌ها طراحی سختی شبکه دائما مورد بازبینی قرار می‌گیرد تا در صورت بروز نقص و عدم امکان ایجاد تعادل اصلاح شود. اگر قرار باشد دائما با پایین آمدن نرخ هش سختی شبکه کاهش یابد احتمال به وجود آمدن یک سیکل نابودکننده وجود دارد که منجر به کاهش شدید نرخ هش، سختی شبکه، تعداد ماینرها و در نهایت ارزش بیت کوین شود. پس به طور مکرر باید اقداماتی جهت افزایش نرخ هش و سختی شبکه صورت گیرد تا همچنان استخراج بیت کوین مورد استقبال ماینرها قرار بگیرد. بدین صورت رقابتی شدید به وجود می‌آید که خود یکی از عوامل افزایش قیمت این رمزارز خواهد شد.
چه ماینر هایی برای فصول مختلف مناسب است؟
به استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال ماینر گفته می‌شود. برخی از ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین و اتریوم الگوریتم اجماع گواه اثبات کار دارند که باعث غیرمتمرکز بودن شبکه می‌شود. این گواه برای تایید اعتباربخشی به تراکنش‌ها و همچنین اضافه شدن بلاک‌های تولید شده به شبکه به کار می‌آید. این الگوریتم یک فضای رقابتی را به وجود می‌آورد که ماینرها با هم رقابت کنند تا تراکنش‌های در صف مانده را حل کرده و یک بلاک جدید تولید کنند. دستگاه‌های ماینر خصوصیات مختلفی دارند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است.
· ارزیابی الگوریتم
· میزان مصرف انرژی (برق)
· ضریب بهره‌وری دستگاه
· تخمین میزان سودآوری
· قیمت و موجودیت در بازار
· برند تولیدکننده دستگاه
· میزان حرارت و صدای تولید شده در زمان ماین
· هزینه‌های تعمیر و نگهداری
پس از بدست آوردن مقادیر و پارامترهای ذکر شده می‌توانید از ماشین‌حساب‌های ماینینگ ارز دیجیتال استفاده کنید. این وب‌سایت‌های پارامترهایی مثل نرخ هش شبکه، سختی شبکه، قیمت لحظه‌ای بیت کوین یا ارز دیجیتال مد نظر و پاداش هر بلاک را به شما نمایش می‌دهند. شما می‌بایست توان پردازشی سخت‌افزار خود را وارد کنید و یا مدل سخت‌افزار را به همراه توان برق مصرفی به سیستم اعلام کنید. سپس تخمینی از میزان سودآوری شما به شما ارائه خواهد شد. در وب‌سایت‌های ایرانی و ماشین‌حساب‌های طراحی شده توسط صرافی‌های داخل کشور معمولا قیمت لحظه‌ای دلار نیز وجود دارد و عایدی شما به ریال یا تومان به شما اعلام خواهد شد. پس از بررسی سود و هزینه می‌توانید اقدام به خرید دستگاه و نصب و راه‌اندازی آن کنید. اینکه کدام دستگاه چه مصرف برقی خواهد داشت و چه مقدار بهره‌وری نشان خواهد داد را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
انت ماینر S19 Pro
یکی از جدیدترین دستگاه‌ها جهت ماینینگ ارز دیجیتال بازار که توسط شرکت بیت مین ساخته شده و در کشور ایران استفاده می‌شود انت ماینر S19 Pro است. این ماینر برای استخراج بیت کوین و بیت کوین کش مناسب است و از الگوریتم SHA-256 پیروی می‌کند. قدرت هش در این ماینر تا 110 تراهش در ثانیه می‌تواند باشد که این ویژگی این ماینر را به یکی از قدرتمندترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین در دنیا تبدیل می‌کند. برق مصرفی انت ماینر حدود 3250 وات در هر ساعت خواهد بود. اگر مشخصات این دستگاه را در یک ماشین‌حساب سودآوری ماینینگ ارز دیجیتال وارد کنیم نتایج زیر بدست خواهد آمد.
در صورت فعال بودن این دستگاه به صورت دائمی در طول یک روز حدود 0.000964 بیت کوین تولید خواهد شد. این میزان در هفته به 0.0067 خواهد رسید و در ماه می‌تواند تا 0.0289 پیش برود. در نتیجه در یک سال حدود 0.35 بیت کوین استخراج خواهد شد که با اعمال هزینه هر بیت کوین و تبدیل نرخ دلاری به تومان سود قابل توجهی خواهد بود. از طرفی هزینه برق دستگاه نیز برای شما نمایش داده خواهد شد که با توجه به هزینه اعلام شده از سوی نهادهای معتبر چیزی در حدود ۳۰ میلیون تومان خواهد بود. دقت داشته باشید با بالا رفتن قیمت دلار در طول سال و یا ارزش بیت کوین عملیات ماینینگ ارز دیجیتال برای شما سودآوری بیشتری خواهد داشت. البته که با افزایش قیمت بیت کوین احتمالا سختی شبکه نیز بیشتر شود و بیت کوین کمتری در طول سال استخراج شود. به طور که مشخص است که استفاده از این دستگاه برای استخراج بیت کوین سود‌آور خواهد بود. هزینه این دستگاه نیز معمولا متفاوت است و بسته به شرایط بیت کوین و استخراج آن در کشور دچار نوسان خواهد شد.
انت ماینر s19
ماینر دیگری که در همین رده می‌توان بررسی کرد انت ماینرS19 است. این دستگاه نیز محصول شرکت بیت مین است و برای استخراج بیت کوین کش و بیت کوین کاربرد دارد. الگوریتم شبکه و مصرف برق مشابه نمونه قبلی است اما قدرت هش پایین‌تری دارد و ابعاد آن نیز کمی متفاوت است. این ماینر با وجود مصرف برق مشابه بیت کوین کمتری ماین خواهد کرد و در طول یک سال فعالیت حدود 0.3 بیت کوین را به مالکش هدیه خواهد داد. به همین دلیل نسبت به نمونه قبل قیمت کمتری نیز دارد و زمان بازگشت سرمایه برای این ماینر کمتر خواهد بود. هر چند از نظر اقتصادی و با نگاهی بلندمدت خرید ماینر اول می‌تواند عاقلانه‌تر باشد اما افرادی که توان مالی کمتری دارند و یا می‌خواهند ریسک مالی کمتری را قبول کنند می‌توانند از این دستگاه برای ماینینگ ارز دیجیتال استفاده کنند. این دستگاه تولید حرارت بیشتری نسبت به نمونه قبل خواهد داشت و از همین جهت باید دقت داشته باشید در فصول گرم نیاز به خنک‌کننده‌های فضا می‌تواند هزینه‌های سنگینی را به شما تحویل کند و زمان بازگشت سرمایه را به تاخیر بیاندازد. بهتر است این ماینر در مناطقی با آب و هوای سرد استفاده شود و از خرید آن در شهرهای جنوبی و یا دارای آب و هوای گرم بپرهیزید.
انت ماینر T17
یکی از محبوب‌ترین دستگاه‌های سال‌های گذشته برای ماینینگ ارز دیجیتال این ماینر بوده است. الگوریتم این ماینر مشابه نمونه‌های قبلی است اما برق مصرفی آن در حدود ۲۰۹۰ وات می‌باشد. این ماینر برای استخراج بیت کوین و بیت کوین کش کاربرد دارد و قدرت هشی برابر با 40 تراهش خواهد داشت. مصرف برق کمتر و قیمت پایین‌تر همچنان این دستگاه را تبدیل به یک گزینه جذاب برای ماینرهای مبتدی می‌کند. یک سال فعالیت مداوم این دستگاه می‌تواند حدود 0.12 بیت کوین تولید کند و استخراج روزانه نیز در حدود 0.00034 بیت کوین خواهد بود. زمان بازگشت سرمایه اولیه در این دستگاه معمولا بیش از یک سال است اما مصرف برق حدود ۶۵ درصد نمونه‌های قبل خواهد بود. این دستگاه در تابستان سودآوری کمتری خواهد داشت زیرا با افزایش هزینه‌ها و کاهش تولید بیت کوین مواجه خواهید شد. بنابراین اگر در مناطق گرم زندگی می‌کند بهتر است در تابستان از دیگر ماینرها استفاده کنید.
دستگاه Ebit E9i
این دستگاه ساخته شرکت Ebang است و در سال ۲۰۱۸ به بازار عرضه شده است. مصرف بسیار کمتر انرژی در این دستگاه مهم‌ترین خصوصیت آن است. با توجه به مصرف کم برق قدرت هش نیز حدود 13.5 تراهش خواهد بود و بیشتر در مناطقی مورد استفاده قرار می‌گیرد که هزینه انرژی بالایی دارند.فعالیت سالانه این ماینر می‌تواند منجر به تولید 0.04 بیت کوین شود که با احتساب هزینه برق احتمالا حدود ۱۸ ماه باید برای بازگشت سرمایه صبر کنید. مصرف این دستگاه دیگر توسط کارشناسان توصیه نمی‌شود چون می‌تواند هزینه‌های جانبی زیادی را برای شما به همراه داشته باشد و سودآوری قابل توجهی نیز ندارد. در فصول گرم نیز این دستگاه نیاز به تهویه دارد که باعث افزایش هزینه و کاهش چشمگیر درآمد خواهد شد.
جمع‌بندی
این روزها بیت کوین در بهترین روزهای خودش به سر می‌برد و ارزشی بسیار بالا را در لیست صرافی‌ها به ثبت رسانده است. با وجود تمام چالش‌ها افراد مختلف در موقعیت‌های مکانی گوناگون مشغول به ماینینگ ارز دیجیتال هستند و به علت ارزش ریالی قابل توجه بیت کوین این فرایند سودآوری بسیار خوبی برای آنان به همراه دارد. تغییرات قیمت دلار نیز می‌تواند در محاسبات نقش موثری داشته باشد و با توجه به روند سال‌های گذشته دلار، این عامل نیز به ماینرها کمک کرده تا ارزش ریالی بیشتری به دست آورند.
ماینینگ ارز دیجیتال حالا به یک صنعت تبدیل شده و افراد مختلفی را جذب خودش کرده است. فروشندگان ای‌سیک، متخصصان نرم‌افزاری، مشاوران، کارشناسان تعمیر و نگهداری و ... جزو مشاغلی هستند که به واسطه ماینینگ ارز دیجیتال به وجود آمده است. با توجه به پیش‌بینی‌ها از روند صعودی بیت کوین و احتمال افزایش قیمت ارز می‌توان سودآوری استخراج را در آینده نیز محتمل دانست. امروزه افرادی که در شرایط سخت آب‌وهوایی و با شرایط کاملا قانونی عملیات ماین را انجام می‌دهند عایدی خوبی را از طریق فروش بیت کوین‌های تولید شده به دست می‌آورند زیرا طی ماه‌های گذشته ارزش این رمزارز مقدار قابل توجهی بوده است.
در فصول گرم نیز این کار توجیه اقتصادی داشت و اگر ممنوعیت‌های قانونی نبود، استخراج‌کنندگان به ماین ارز دیجیتال در تابستان نیز ادامه می‌دادند. به نظر می‌رسد افزایش ارزش بیت کوین و میزان سودآوری این کار به حدی بالا رفته که فراهم کردن سخت‌افزارهای گران و اخذ مجوزها برای خیلی از افراد موانعی سخت محسوب نمی‌شود و به دنبال شروع ماینینگ ارز دیجیتال و یا گسترش فعالیت فعلی خود هستند. طی فصول گذشته بخش قابل توجهی از برق کشور به این کار اختصاص یافت و تامین برق مصارف خانگی با مشکل مواجه شد. از همه این موارد می‌توان نتیجه گرفت ماینینگ ارز دیجیتال حتی در گرم‌ترین روزهای سال و با پرداخت هزینه سنگین برق صنعتی نیز می‌تواند یک راه خوب برای درآمدزایی باشد.