پشتوانه ارزهای دیجیتال چیست؟ نگاهی به روند شکل گیری آن

مردم سراسر دنیا با استفاده از پول می‌توانند به تجارت غیر مستقیم کالاها و خدمات مختلف بپردازند و در طولانی مدت راهی برای ذخیره ثروت خود پیدا کنند.  پول به خودی خود هیچ ارزشی ندارد و تمام ارزش خود را مدیون این است که در میان مردم به عنوان یکی از روش‌های پرداخت شناخته و رایج شده است. یکی از اشتباهاتی که در رابطه با پول وجود دارد این است که امروزه بسیاری از مردم پول و ارز را یکی می‌دانند و از هریک به جای دیگری استفاده می‌کنند. اما دقت داشته باشید که این دو باهم تفاوت‌هایی دارند و یکی نیستند، در نتیجه نمی‌توانند به جای دیگری استفاده شوند.
 یکی از تئوری‌ها که در رابطه با تفاوت‌های پول و ارز وجوددارد این است که پول دارای ماهیت شناخته شده نیست و نمی‌توان آن را لمس و حس کرد. اما در سمت دیگر ارز شکل‌های گوناگونی مانند ارز، سکه و... دارد وبا کاملا ملموس است. همچنین می‌توان گفت شکل اصلی پول اعداد است و هیچ شکل دیگری ندارد. اما ارز شکل‌های اصلی بسیاری دارد که معروف‌ترین آن‌ها اسکناس‌های کاغذی، سکه‌ها و کارت‌های اعتباری است. در ادامه قصد داریم به بررسی پشتوانه ارز دیجیتال بپردازیم و روند شکل گیری آن را به طور کامل بررسی کنیم.

پول چیست؟

پول یکی از واحد‌های اقتصادی موجود است که در مبادلات اقتصادی مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد. البته پول تنها زمانی در مبادلات استفاده می‌شود که هر دو طرف معامله آن را قبول داشته باشند.
پول همان چیزی است که توسط قانون برای مبادلات مختلف تعیین می‌شود و به همین جهت در میان مردم محبوبیت و مقبولیت دارد. لازم به ذکر است که پول دارای خاصیت فیزیکی است، چراکه این واحد اقتصادی منشا کالایی دارد.
امروزه پول دارای شکل‌های فراوانی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از :
·        پول‌هایی که توسط بازار تعیین می‌شود.
·        پول‌هایی که توسط مراجع قانونی صادر می‌شود.
·        جایگزین‌های پول که امروزه روز به روز در حال افزایش هستند.

تاریخچه پول

تاریخچه‌ی پول به مدت‌ها قبل بازمی‌گردد، این مدت چیزی حدود ۴۰۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد. پیدایش اولیه پول درست به دوران پارینه‌ سنگی برمی‌گردد. لازم به ذکر است که در این زمان هیچ چیز به عنوان ارز نقدی وجود نداشت و در معاملات خود مردم از ابزارهایی مانند سنگ و... استفاده می‌کردند. پولی که هم اکنون به آن دسترسی داریم نسبت به گذشته بسیار تفاوت دارد و تکامل یافته‌تر است.

شکل گیری اولیه پشتوانه پول

درست زمانی که بستر معاملات تجار در سراسر جهان گسترش یافت و آن‌ها توانستند با کشتی به دیگر قاره‌ها سفر کنند، معامله با فلزات گران‌بها نظیر طلا نسبت به گذشته توسعه یافته‌تر شد. این توسعه به گونه‌ای بود که در یک بازه زمانی کوتاه در مرکز تجارت دنیا که آمریکا و اروپا بود، بیش‌ترین حجم معاملات با طلا رقم خورد.
در سال ۱۹۲۹ یکی از بزرگ‌ترین رکودهای اقتصادی در دنیا رخ داد. این رکود نظام‌های پولی جهان که دارای پشتوانه‌ای به نام طلا بودند را کمرنگ کرد. لازم به ذکر است که تا پیش از این رکود تمام کشورهای جهان می‌توانستند ‌به ازای میزان طلایی که با معاملات جهانی به خزانه‌ی دولت وارد می‌شد، پول چاپ کنند. به این ترتیب نرخ تبدیل طلا به پول در هر کشور و نرخ تبدیل پول دیگر کشورها به همدیگر عددی ثابت بود.
پس از این رکود در سال ۱۹۴۴ بیش از ۴۰ کشور دنیا به دنبال چاره‌ای برای مشکلات موجود بودند. آن‌ها در نهایت تصمیم گرفتند که یک تفاهم نامه جهانی تنظیم کنند و آن را امضا کنند.  احتمالا این تفاهم نامه برای شما آشنا باشد؛ مطابق با این تفاهم نامه دلار آمریکا به لیست ارزهای جامع جهانی افزوده می‌شود. این تفاهم نامه‌ی جهانی معروف به تفاهم نامه‌ی برتن وودز است. لازم به ذکر است که دولت آمریکا مطابق با این قرارداد متعهد می‌شود که در ازای هر ۳۵ دلار یک اونس طلا در خزانه خود نگهداری کند. به این ترتیب زمانی که هر دولت و کشوری به این اونس طلا نیاز دارد، می‌تواند با پرداخت ۳۵ دلار به دولت آمریکا یک اونس طلا دریافت کند. این همان عملکرد طلا به عنوان پشتوانه پول است.

پول و پشتوانه ارزهای دیجیتال

پس از اخذ قرارداد برتن وودز، دلار تبدیل به یکی از ارزهای قابل مبادله در معاملات جهانی شد. دولت آمریکا در ابتدای اعمال این قرارداد آنقدر در ذخیره اونس طلا پیش رفت که میزان طلاهای ذخیره شده در خزانه از میزان دلارهای کل جهان بیش‌تر شد. اما این رخداد برای تمام کشورها خشنود و رضایت بخش بود، چراکه آن‌ها معتقد بودند پول با پشتوانه‌ی طلا می‌تواند معاملات جهانی آن‌ها را بسیار تسهیل بخشد. اما این خشنودی دوام چندانی نداشت و پس از جنگ ۲۰ ساله آمریکا و بریتانیا به دلیل خسارت و هزینه‌های زیادی که به آمریکا وارد شد، به طور کامل از بین رفت. به این خاطر که دولت آمریکا مجبور شد پس از جنگ هزینه‌های بسیار زیادی برای پرداخت بدهی‌های خود پرداخت کند و توان این را نداشت که تمام بدهی‌های خود را با دلار پرداخت کند. به این ترتیب آمریکا به برخی طلبکاران خود دلار و به برخی دیگر اونس‌های طلای ذخیره شده در خزانه خود را پرداخت کرد تا  توانست تمام بدهی‌ها را صاف کند. در نتیجه این امر تعادلی که میان دلارهای کل جهان و اونس‌های طلای موجود در خزانه دولت آمریکا برقرار بود، از بین رفت.

فسخ تفاهم نامه برتن وودز و آغاز پول فیات

کشورهای مختلفی از جمله کشورهای قدرتمندی مانند ژاپن، فرانسه و آلمان از آمریکا طلب داشتند و زمانی که آمریکا شرایط و توان پرداخت این بدهی را نداشت، آگاهی یافتند که شرایط این کشور بسیار بحرانی است. درست در همین زمان دولت آمریکا به دلیل نقش قوانین تفاهم نامه برتن وودز بحران کاهش ارزش دلار نسبت به طلای جهانی را در دو دوره متوالی تجربه کرد و در شرایط بحرانی‌تری قرار گرفت.
همچنین کشور بریتانیا از شرایط بحرانی دولت آمریکا استفاده کرد و درست در بحرانی‌ترین روزها یا علم اینکه آمریکا توان پرداخت این مقدار را ندارد، از آن کشور درخواست کرد که ۳ میلیارد دلار از ارز کشوری خود را به طلا تبدیل کند. دولت آمریکا با این درخواست بدترین روزهای اقتصادی خود را تجربه کرد. همانطور که گفتیم دولت بریتانیا از وضعیت و شرایط اقتصادی آمریکا باخبر بود و بدون شک از بیان این درخواست هدف و مقصودی داشت.
با درخواست غیر معقول و از روی عمد دولت بریتانیا، فشار بر روی آمریکا بسیار بیش‌تر از قبل شد، به همین خاطر رئیس جمهور وقت آمریکا که در آن زمان نیچارد نیکسون بود،  یک واکنش عجیب و غیر قابل منتظره‌ای انجام داد. وی در یک اقدام ناگهانی و بدون آنکه از صندوق بین‌المللی اجازه دریافت کند، تعهدی که دولت آمریکا برای ذخیره طلا به عنوان پشتوانه دلار داشت را لغو کرد. به این ترتیب دیگر دلار آمریکا پشتوانه‌ی طلا نداشت.
پس از اقدام عجیب رئیس جمهور وقت آمریکا صندوق بین‌المللی پول جنبه پول بودن طلا را بطور کامل لغو و حتی ممنوع اعلام کرد. همچنین این صندوق اعلام کرد که طلا از این به بعد تنها مصرف کالایی دارد. در نهایت تفاهم نامه برتن وودز به طور کامل از آن بین رفت و دیگر هیچ چیز از آن جز نام باقی نماند. لازم به ذکر است که درست پس از فسخ تفاهم نامه برتن وودز، پول جدیدی به نام پول فیات یا پول بدون پشتوانه به وجود آمد.
به طور کلی دلایلی که موجب به وجود آمدن پول بی پشتوانه شد، عبارت است از؛
·        جنگ‌های جهانی پی در پی و به تبع آن کاهش ذخایر مالی به دلیل هزینه‌ها و خسارت‌های تحمیل شده
·        مردم به احتکار طلا روی آوردند
·        معدن‌های طلای جدید به سختی پیدا می‌شد و بسیار نایاب و محدود شده بود.
·        محاسبه‌ای بودن نرخ طلا؛ به این معنا که نرخ ثابت طلا که در استاندارد طلا تعیین شده‌بود، هیچ وقت به درستی رعایت نمی‌شد.

فیات پول چیست؟

ارزی که توسط دولت‌ها تولید و عرضه می‌شود، پول فیات نام دارد. این ارز پشتوانه‌ای به نام طلا و نقره ندارد. بلکه پشتوانه‌ی این نوع فیات دولت صادرکننده است. دقت داشته باشید که ارزش فیات پول در گرو عرضه و تقاضا و همچنین ثبات کشور صادر کننده است و هیچ ربطی به ارزش کالای پشتوانه‌ی آن ندارد. چراکه این ارز هیچ کالایی به عنوان پشتوانه ندارد. امروزه عمده ارزهای کاغذی مدرن در دسته ارزهای فیات جای می‌گیرند. از ارزهای فیات مهم دیگر می‌توان به دلار آمریکا، یورو و... اشاره کرد.

فیات پول چگونه کار می‌کند؟

همانطور که گفتیم پشتوانه فیات پول دولت است، پس تنها دلیلی که این ارز، ارزش دارد این است که دولت ارزش آن را حفظ می‌کند. البته ارزش این نوع ارز می‌تواند در یک معامله توسط طرفین معامله نیز مشخص شود. پول فیات برخلاف اسکناس‌های کاغذی، طلا و سکه غیرقابل تبدیل است و نمی‌توان آن را باز خرید کرد.  همچنین به این خاطر که پول فیات با ذخایر فیزیکی مانند طلا و نقره هیچ ارتباطی ندارد، با تورم یا از بین رفتن ارزش بیش از حد که ناشی از تورم است ، از بین می‌رود یا اینکه بی ارزش می‌شود.
فراموش نکنید پول یک کشور زمانی ارزش خود را از دست می‌دهد که مردم دیگر به آن اعتماد نداشته باشند. برای مثال بلافاصله پس از اینکه مردم سراسر جهان تصمیم بگیرند که دلار خریداری نمایند، ارزش این ارز خود به خود کاهش می‌یابد.
امروزه برخی از ارزها به نماینده بودن متکی هستند. به این معنا که هر سکه یا اسکناس می‌تواند بطور مستقیم با مقدار مشخصی از کالا مورد مبادله قرار گیرد.
بیش‌تر ارزهای معتبر جهانی امروزه به شکل فیات وجود دارد. علت این امر این است که با گذشت زمان بسیاری از دولت‌ها و‌ جوامع دریافته‌اند که ثابت‌ترین دارایی ارز فیات است. همچنین احتمال اینکه این ارز با گذشت زمان درگیر بحران‌های مختلف شود و ارزش خود را از دست دهد، بسیار کم است. به طور کلی می‌توان گفت ارز فیات توسط دولت‌های مختلف صادر می‌شود و پشتوانه‌ی آن هیچ کالایی نیست. این ارز تمام ارزش خود را از دولت صادر کننده‌ی خود می‌گیرد.

خطرهای استفاده از پول فیات

پول فیات دارای خطرهای بسیاری است که در ادامه به بررسی سه مورد از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

تورم
تورم از ابتدای ایجاد و عرضه پول‌های بدون پشتوانه با آن همراه بوده‌است و به هیچ وجه جدا نشده است. تورم بالا موجب می‌شود که نرخ جمعیت افراد فقیر در جامعه افزایش یابد. لازم به ذکر است که تورم می‌تواند به افرادی که یک درآمد مالی ثابت دارند، آسیب برساند و قدرت خرید آن‌ها را از آن‌ها بگیرد.

افزایش بیش از حد نقدینگی
نقدینگی همان پولی است که خارج از سیستم بانکی در گردش است. اگر نقدینگی در یک کشور افزایش یابد، آن تقاضا برای دریافت کالا و خدمات متنوع نیز بالا می‌رود و به این ترتیب اگر دولت مربوطه نتواند به این تقاضا پاسخ دهد، در شرایط بحرانی بسیار بدی قرار می‌گیرد و تورم بیش‌تر از گذشته می‌شود.

از بین رفتن دولت‌ها
مهم‌ترین خطری که ارزهای بدون پشتوانه را تهدید می‌کند، از بین رفتن دولت‌ها است. همانطور که گفتیم ارزهای بدون پشتوانه توسط دولت‌ها به وجود می‌آیند و ارزش خود را نیز از دولت صادرکننده می‌گیرد. در این شرایط  اگر دولتی به هر دلیلی از بین رود، ارزش پول ملی به طور کامل از بین می‌رود و کشور در شرایط بسیار بدی قرار می‌گیرد.

پشتوانه ارزهای دیجیتال
امروزه برخی از ارزهای دیجیتال وجوددارند که درست شبیه ارز فیات پشتوانه‌ی فیزیکی ندارند. از این ارزها می‌توان به دلار آمریکا اشاره کرد. تنها پشتوانه‌ی این ارز دیجیتال محبوبیت و مقبولیتی است که در میان مردم دارد.
ارزهای دیجیتال مختلف مانند بیت کوین با ویژگی‌های منحصر به فرد خود مانند غیر متمرکز بودن، شفاف بودن و... در میان مردم محبوبیت بسیاری پیدا کردند. همچنین مردم سراسر جهان به دلیل ضرر و زیانی که در دوره‌های مختلف از سیستم‌های مالی بانک دیده بودند، به  ارزهای دیجیتال روی آوردند.
می‌توان گفت ارزهای دیجیتال به زودی با ویژگی‌های خاص خود جایگزین پول‌های کاغذی و چاپی می‌شوند که توسط دولت‌های مختلف چاپ و عرضه می‌شود.

جمع بندی

در مطالب فوق به بررسی پشتوانه ارز دیجیتال و روند شکل گیری آن پرداختیم. همانطور که می‌دانید ارزدیجیتال ارزی نوپا است اما در عین حال پیشرفت بسیار زیادی کرده‌است و بدون شک به زودی این نوع ارز با گذر زمان و توسعه‌ بستر خود جایگزین اسکناس‌های کاغذی و سکه و طلا می‌شود و انقلابی در سیستم مالی حاکم بر جهان رقم می‌زند.