در این مقاله قصد داریم به بررسی اثر شبکه بر روی حوزه ارزهای دیجیتال بپردازیم و تمامی جوانب آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم تا بتوانیم به یک جمع بندی کامل در مورد اثر شبکه برسیم. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا این موضوع را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
در واقع اثر شبکه در زمانی اتفاق خواهد افتاد که یک کالا و یا محصول با استفاده و بهره گرفتن افراد، ارزش ذاتی خود را چند برابر کند. شاید برخی از شما با اورکات آشنایی داشته باشید، همان گونه که می‌دانید اورکات به این دلیل متوقف شد که از محصولات آن به میزان بسیار کمی استفاده می‌شد. البته این را هم خدمت شما عزیزان بگویم که عوامل خیلی زیادی بر این اتفاق دخیل هستند، ولی از آن نظر که این مسئله بسیار حائز اهمیت است سبب خواهد شد که ارزش ذاتی یک محصول به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند و یکی از عوامل بسیار مهم در این زمینه می‌باشد.
در مورد ارزهای دیجیتال هم اثر شبکه یک موضوع بسیار مهم و حائز اهمیت به شمار خواهد رفت. همان گونه که اکثر شما عزیزان می‌دانید این سرمایه و بلاک چین‌ها هستند که به نظم دادن به افراد حاضر در حوزه ارزهای دیجیتال می‌پردازند، پس با توجه به این مسئله هر چه افراد بیشتری از یک شبه استفاده کنند و یا به بیان دیگر در یک شبکه فعالیت نمایند، آن شبکه به مراتب ارزشمندتر خواهد شد و قابلیت و آپشن‌های بیشتری را به کاربران خود ارائه خواهد کرد.
چه عوامل و دلایلی سبب خواهد شد که یک پروژه ارزهای دیجیتال به پروژه معروف و اول در یک حوزه تبدیل شود؟ برای پاسخ به این سوال می‌توانیم این گونه بگوییم که معمولا و در بیشتر مواقع سرمایه گذاری بلند مدت یک بازده بسیار خوب را به کاربران خواهد داد. این کاملا درست است که این اتفاق به همین راحتی‌ها هم اتفاق نخواهد افتاد و عوامل و دلایل بسیاری است که در این مسئله دخیل خواهد بود. توسعه دهندگان و یا همان گسترش دهندگان ممکن است که ه عرضه نوآوری و به وجود آوردن یک فناوری جدید بپردازند، ولی اگر در زمان عرضه کردن محصول خود بازار خوبی را نداشته باشند، قادر نخواهد بود افراد را به سمت پروژه خود جذب نمایند و پذیرش خوبی را برای پروژه خود ایجاد نمایند.
در برخی از موارد، پروژه‌ها و فناوری‌هایی که از نظر فناوری و قابلیت در سطح و لول پایین‌تری قرار دارند، سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار خواهند داشت، و دیلی این مسئله هم این است که در زمان مناسب و در موقعیت مناسبی در دسترس افراد قرار خواهند گرفت و دقیقا اینجاست که اثر شبکه تاثیر بسیاری را خواهد داشت.
اثر شبکه چیست؟
در حقیقت اثر شبکه یک نوع اثر اقتصادی به شمار می‌رود که محصول و یا سرویس را تعریف خواهد کرد که سبب خواهد شد که با زیاد شدن تعداد کاربران، به ارزش ذاتی یک شبکه به میزان قابل توجهی افزوده شود. وقتی که اثر شبکه وجود داشته باشد، با هر ورودی که به شبکه اتفاق خواهد افتاد به ارز شبکه هم افزوده خواهد شد. پس با توجه به این مسئله، تشویق کردن افراد جدید به وارد شدن به یک شبکه، سبب خواهد شد که ارزش یک شبکه بیش از پیش افزایش یابد.
به عنوان یک مثال کامل و بی نقص از اثر شبکه می‌توان از تلفن نام برد. در روزهای ابتدایی پیدایش این فناوری، افراد بسیار کمی در منزل خود از تلفن استفاده می‌کردند. علاوه بر این مسئله، برای برقراری ارتباط باید به صورت فیزیکی خانه‌های افراد به یکدیگر متصل می‌بود تا که افراد بتوانند به واسطه تلفن با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. با تکامل یافتن این فناوری و بلوغ آن، افراد بیشتری قادر بودند از پس هزینه‌های تلفن بر آیند، پس با توجه به این مسئله ارزش کلی شبکه رو به افزایش گذاشت. رفته رفته با افزایش استفاده کاربران جدید، چرخه استفاده از این شبکه بازخورد مثبتی را به ثبت رساند که سبب شد که شبکه افراد بیشتری به شبکه اضافه شوند و از آن استفاده کنند، و همین مسئله سب شد که بر ارزش کلی این شبکه افزوده شود. در ادامه با استفاده بیشتر مردم از تلفن رشد این شبکه حالت تصاعدی را به خود گرفت.
انواع مختلف اثر شبکه
در واقع به صورت کلی دو نوع اثر شبکه وجود دارد که یکی از آنان اثر مستقیم و دیگری اثر غیرمستقیم نام دارد. اثر مستقیم در واقع همان چیزی است که در مورد تلفن پیش از این در این مقاله به آن اشاره کردیم. به این صورت که با استفاده بیشتر افراد از تلفن ارزش این شبکه برای افراد دیگر بیشتر خواهد شد.
توضیح اثر غیرمستقیم کمی پیچیده‌تر و سخت‌تر از اثر مستقیم می‌باشد. این اصطلاح در مواقع به مزایای دیگر و به نوعی مکمل برای افزایش ارزش اشاره دارد. این را هم بگویم که این مزایا در واقع همان مواردی هستند که از قبل در شبکه وجود داشته‌اند. برای مثال می‌توان از موضوع متن باز بودن بسیاری از ارزهای دیجیتال اشاره کرد.
در حقیقت پروژه‌ای که دارای اثر شبکه‌ی بیشتری باشد به مراتب قوی‌تر و پیشرفته‌تر از دیگر پروژه‌ها خواهد بود و ممکن است که توسعه دهندگان و یا گسترش دهندگان زیادی را به سمت پروژه‌ی خود جذب نماید، که این مسئله سبب خواهد شد که این افراد قادر باشند به حسابرسی کدهای پروژه مورد نظر بپردازند، دلیل این کار هم این است که در اینجا صحبت از یک ارزش بسیار زیاد در میان است. این ارزش اضافه بر سازمان در گام ابتدایی از ارزش خود شبکه نشان خواهد گرفت. در ادامه این مطلب قصد داریم که به پروژه‌های برتر و چیره بر دیگر پروژه‌ها بپردازیم که ار شبکه به مراتب بیشتری نسبت به رقبای خود به نمایش گذاشته‌اند، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
همچنین بخوانید:
توکنیزه کردن (Tokenization) چیست و چگونه انجام می‌شود؟
نمونه‌های ارزش شبکه
نمونه‌های جدید و پیشرفته اثر شبکه در کالاها و نیز محصولات بسیار گوناگونی یافت خواهد شد. مشهورترین و معروف‌ترین این محصولات که بیشتر افراد جامعه از آن بهره می‌گیرند، شبکه‌های اجتماعی می‌باشد که کاربران زیادی را به خود جذب کرده‌اند. دلیل این جذب روز افزون نیز این است که افراد جامعه علاقه دارند که با یکدیگر به تعامل بپردازند. این مسئله سبب واهد شد که افراد مختلف و گوناگون به برنامه‌های مشابه بپیوندند و سرویس‌های به مراتب کمتری به پیشتازی در این حوزه ادامه دهند.
اگر یک شرکت و یا سازمان جدید قصد داشته باشد که یک شبکه اجتماعی جدید را به وجود آورد، همان گونه که انتظار می‌رود یک پروسه سخت و نفس گیر را برای پذیرش عمومی در پیش خواهد داشت. دلیل این سخن نیز این است که اثر شبکه‌ای که پیشتازان این حوزه از خود به جای گذاشته‌اند به آنان در این رقابت کمک خواهد کرد و در گردونه رقابت باقی ماندن برای یک پروژه جدید امری بسیار مشکل و سخت خواهد بود.
یک نمونه دیگر از اثرات شبکه که در آن نیز کاربران بسیاری عضو هستند و از آن استفاده می‌کنند، تاکسی‌های اینترنتی می‌باشد. رقابت کردن با شبکه‌های بزرگ و قدیمی به مانند اوبر و یا لیفت که طی سالیان گذشته توانسته‌اند اثر شبکه خوبی را به دست آورند برای شبکه‌های کوچک کاری بسیار سخت و دشوار خواهد بود و اکثر این پروژه‌ها در راه خود از گردونه رقابت خارج خواهند شد.
این مسئله در مورد فروشگاه‌های اینترنتی نیز به مانند آمازون صدق می‌کند. برای نمونه‌های داخلی نیز در این حوزه می‌توان دیجی کالا را مثال زد. حال با این توضیحات ممکن است برای برخی از شما عزیزان این سوال پیش آید که آیا فقط شرکت‌های سودآور با مدل‌های تجاری چشمگیر و معروف قادر خواهند بود به یک اثر شبکه ایده آل دست پیدا کنند؟ در پاسخ به این سوال باید بگویم که خیر. ویکی پدیا یک نمونه خوب و کامل از مال نقض این مسئله است که به واسطه متن باز بودن خود توانسته است که اثر شبکه بسیار خوبی را برای خود به وجود آورد.
اثر شبکه و ارزهای دیجیتال
اثر شبکه در حقیقت یکی از نکات بسیار مهم است که در زمینه بلاکچین و ارزهای دیجیتال به حساب می‌رود. شما بیت کوین را در نظر بگیرید. ارز دیجیتالی بیت کوین دارای یک خصوصیات منحصر به فردی است که اثر شبکه قوی‌ای را برای آن به وجود آورده است و در واقع همین اثر شبکه قوی است که به این ارز دیجیتال کمک کرده است که طی سالیان گذشته تا به امروز بتواند به راه خود به عنوان پیشتاز حوزه ارزهای دیجیتال گام بردارد.
ماینرها در شبکه ارز دیجیتالی بیت کوین امنیت شبکه را فراهم خواهند کرد و نقدینگی خوبی را با فعالیت خود در شبکه به وجود خواهند آورد که این نقدینگی در اختیار افراد معامله‌گر در شبکه بیت کوین قرار خواهد گرفت. حال بیایید و این گونه متصور شوید که یک شبکه جدید بخواهد به وجود آید که کارهایی مشابه با بیت کوین را بخواهد انجام دهد.ماینرها ممکن است که در این شبکه جدید درآمد بیشتری را کسب کنند ولی نقدینگی خوبی به مانند بیت کوین را هرگز نخواهند داشت. البته این را هم بگویم که ماینرها می‌توانند در این شبکه کار خود را ادامه دهند و امیدوار باشند که شبکه در آینده به یک نقدینگی خوب و قابل توجه برسد. یا این که کار در شبکه بیت کوین را بهتر و قابل اعتمادتر بدانند و به فعالیت خود در شبکه ادامه دهند. اثر شبکه دقیقا به این صورت کار می‌کند. پس با توجه به این توضیحات حتی اگر یک شبکه جدید به وجود آید که از نظر فناوری هم بهتر باشد دلیلی بر این نیست که تمامی افراد جامعه به آن پروژه ورود کنند.
پس با توجه به این مسئله، این مسئله فقط به سبب اثر شبکه رخ نخواهد داد. به لطف یک عرضه کاملا عادلانه، ارز دیجیتالی بیت کوین دارای یک ویژگی به خصوص و منحصر به فرد است که جایگزین کردن آن یا موفق شدن یک پروژه مشابه آن کاری به شدت دشوار و سخت خواهد بود.
اثرات شبکه در عرصه امور مالی غیرمتمرکز و یا به اصطلاح همان دیفای هم نکته‌ای بسیار مهم و حائز اهمیت خواهد بود. اگر یک محصول، به برتری و یک موفقیت قابل توجه دست پیدا کند، رقابت با آن و غلبه کردن بر آن پروژه برای دیگر رقبا کاری بسیار سخت خواهد بود. البته این را هم خدمت شما عزیزان بگویم که پروژه دیفای هنوز هم در ابتدای راه خود قرار دارد. بسیاری از افراد فعال در بازار بر این باورند که هیچ محصولی تا به کنون قادر نبوده است که به یک اثر شبکه چشمگیر دست پیدا کند و برای همین هم معرفی یک پروژه به عنوان برتر در خصوص داشتن اثر شبکه کاری بسیار سخت است.
اثر منفی شبکه
عملکرد اثرات منفی شبکه دقیقا برعکس کاری است که اثر شبکه انجام می‌دهد. این مسئله به این معنی است که با ورود هر کاربر جدید به یک شبکه به جای این که بر ارزش آن شبکه افزوده شود از ارزش ذاتی آن شبکه کاسته خواهد شد. در طراحی و پایه ریزی بلاکچین، این مسئله بسیار مهم و حائز اهمیت است. پایه ریزی و طراحی خوب یک شبکه در بلاکچین باید به گونه‌‌ای باشد که با ورود هر کاربر به شبکه به ارزش آن شبکه اضافه شود. اگر به واسطه ورود هر کاربر جدید به یک شبکه بلاکچینی از ارزش ذاتی آن شبکه کاسته شود، رفته رفته در آن شبکه ازدحام ایجاد خواهد شد.
به عنوان نمونه، کارمزد گس و یا همان کارمزد پایه در اتریوم با سیستمی به سبک مزایده عمل خواهد کرد. عملکرد سیستم اتریوم به این صورت است که هر کاربر در شبکه اتریوم برای میزان کارمزد گس خود یک پیشنهاد را به ماینرها خواهد داد و ماینر بسته به خواسته خود هر یک از تراکنش‌ها را که بخواهد پذیرش خواهد کرد. با ورود کاربران بیشتر به این شبکه و بهره بردن بیشتر از این شبکه میزان گس پیشنهادی از سوی کاربران برای انجام تراکنش خود به مراتب بالاتر خواهد رفت. دلیل این اتفاق نیز این است که هر یک از کاربران موجود در شبکه اتریوم به دنبال این است تا که بتواند پیشنهاد بهتری را به ماینرها ارائه دهد تا تراکنشش زودتر از دیگر افراد صورت گیرد. درست است که این موضوع نمی‌تواند بدون توقف و به صورت دائم اتفاق افتد و در یک جا بالاخره روند افزایشی میزان گس پایان خواهد یافت. شاید برای برخی از شما عزیزان این سوال پیش آید که چگونه این روند پایان خواهد یافت وقتی شبکه اتریوم میزان بسیار زیادی از افراد را در شبکه خود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگویم که در ادامه افزایش قیمت گس بعضی از کاربران دیگر دست از استفاده از شبکه اتریوم خواهند کشید و دلیل این کار هم این است که از یک حدی به بعد هزینه فعالیت آنان در شبکه به شدت بالا خواهد رفت و دیگر برای معامله‌گران صرفه اقتصادی را نخواهد داشت، به عنوان مثال وقتی که فردی بخواد 100 دلار را از دارایی خود به فروش برساند باید به میزان 20 دلار کارمزد تراکنش پرداخت کند که این اصلا منطقی نخواهد بود. این مسئله، مثالی از اثر شبکه منفی می‌باشد که به آن به صورت مفصل اشاره کردیم.
پس با توجه به این مسئله راهکارهایی برای کاهش کارمزد شبکه اتریوم وجود خواهد داشت. EIP-1559 یکی از پروپوزال‌های اتریوم می‌باشد که سبب طراحی مجدد سیستم کارمزد گس را با خود به همراه خواهد داشت. علاوه بر این مسئله، برخی از آپدیت‌های موجود در اتریوم 2.0 قادر خواهد بود راندمان شبکه ارز دیجیتالی اتریوم را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این پروپوزال قادر خواهد بود مشکلاتی به مانند بالا بودن کارمزد گس شبکه اتریوم را حل کند و به فعالیت شبکه کمک شایانی کند.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم که شما را با اثر شبکه آشنا کنیم و انواعی از آن را خدمت شما عزیزان معرفی کنیم. همان گونه که می‌دانید اثرشبکه در حوزه‌های مختلف اقتصادی به مانند ارزهای دیجیتال وجود دارد. عملکرد کلی ثر شبکه در یک بیان ساده این است که، با ورود کاربران جدید به یک شبکه، ارزش آن شبکه رو به افزایش خواهد گذاشت و این نشان از این دارد که اثر شبکه در مطرح شدن یک پروژه بسیار نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.
افرادی که حوزه ارزهای دیجیتال و نیز افرادی که بلاک چین را طراحی و پایه زیری کرده‌اند قادر خواهند بود با مطالعه این مطلب که چه مسائل و مواردی قادر خواهد بود سبب تولید و افزایش اثر شبکه گردد اطلاعات بیشتر را کسب نمایند. با بهره گرفتن از اثر شبکه فرآیند مشهور شدن و پیشتاز شدن یک توکن در حوزه ارزهای دیجیتال به مراتب سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد.
همان گونه که در این مطلب نیز اشاره کردیم بیت کوین یکی از مواردی است که به واسطه اثر شبکه توانسته است که همواره به عنوان پیشتاز در حوزه ارزهای دیجیتال به فعالیت خود ادامه دهد. این مثال به ما نشان خواهد داد که اثر شبکه تاثیر بسزایی را در رونق یک شبکه خواهد داشت، پس با توجه به این مسئله اگر یک شبکه بخواهد که جای btc را به عنوان اولین ارز دیجیتال و پیشگام در حوزه ارزهای دیجیتال پر کند باید بتواند اثر شبکه خود را به میزان بسیار زیادی بهبود ببخشد، البته این را هم بگویم که فقط اثر شبکه برای رونق یک پروژه کافی نخواهد بود.
مرجع: